Η “Αιώνια Πόλη”, η  παγκόσμιας ακτινοβολίας  Ρώμη με την πλούσια  ιστορία των 2800 ετών, αποτελεί κάθε χρόνο πόλο έλξης εκατομμυρίων επισκεπτών από όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, που έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν εκεί μοναδικά αξιοθέατα κυρίως του Αρχαίου κόσμου, της Αναγέννησης και της Μπαρόκ εποχής, αλλά και αξεπέραστα θρησκευτικά μνημεία!

Πέραν όμως των πασίγνωστων και δημοφιλών αξιοθέατων, η Ρώμη διαφυλάσσει ευλαβικά κάποιους ιδιαίτερους θησαυρούς για λιγότερους και πιο “ψαγμένους” φιλοξενούμενούς της. ‘Eνας τέτοιος θησαυρός βρίσκεται στην καρδιά της πόλης, στους  πρόποδες  του λόφου Quirinal,  λίγα μόλις μέτρα από την Piazza Venezia και το ολόλευκο επιβλητικό Vittoriano. Πρόκειται για το Palazzo Colonna, ένα από τα παλαιότερα, μεγαλύτερα και εντυπωσιακότερα ιδιωτικά παλάτια της Ιταλικής πρωτεύουσας!

To Palazzo Colonna (Colonna Palace) άρχισε να δημιουργείται κατά τον 13ο-14ο αι. από την οικογένεια Colonna και στους 8 αιώνες της ζωής του έχει ταυτιστεί με την ιστορία και τη ζωή της Ρώμης. Το παλαιότερο γνωστό μέλος της οικογένειας, ο Pietro Colonna έζησε στα τέλη του 11ου-αρχές 12ου αι. σε μια αγροτική περιοχή νότια της Ρώμης, κοντά στην πόλη Colonna, από όπου και προέρχεται το οικογενειακό όνομα. Εκτιμάται ότι από τις αρχές του 12ου αι. τα μέλη της οικογένειας άρχισαν να μετοικούν στη Ρώμη, στην περιοχή που αργότερα κατασκευάστηκε το παλάτι. 

Στην πορεία των αιώνων, ο πλούτος της οικογένειας Colonna γιγαντώθηκε μέσω της πολιτικής, του εμπορίου, των σχέσεων με την εκκλησία, αλλά και των γάμων συμφέροντος. Γέννησε σημαίνουσες προσωπικότητες της πόλης…  πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες, ανθρώπους του πνεύματος και των τεχνών, 22 καρδινάλιους και τον επιφανέστερο όλων, τον Odonne Colonna (1368-1431), που έγινε ο Πάπας Μαρτίνος Ε΄(Pope Martin V). Ο Μαρτίνος Ε΄ ηγήθηκε στο τέλος του “Μεγάλου Σχίσματος” της Kαθολικής εκκλησίας, όταν μεταφέρθηκε η παπική έδρα από την Αβινιόν στη Ρώμη, επαναφέροντας την ομαλότητα στη Ρώμη, μετά από μια μακρά περίοδο ταραχών μεταξύ αντίπαλων κραταιών οικογενειών και κυρίως των οίκων Colonna και Orsini. Και κάπως έτσι, το Palazzo Colonna για 11 χρόνια, από το 1420 μέχρι το θάνατό του το 1431 γνώρισε μεγάλες δόξες, ως επίσημη κατοικία του Πάπα και Αποστολική Έδρα!!!

Το Palazzo Colonna στάθηκε όρθιο και κατά τη Λεηλασία της Ρώμης (Sack of Rome) το 1527, όταν μεγάλο μέρος της πόλης λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε από αντάρτικα στρατεύματα, παρέχοντας μάλιστα άσυλο σε περίπου 3000 πολίτες, μεταξύ των οποίων ευγενείς και καρδινάλιους. Κατά το 16ο και 17ο αι., έγιναν εκτεταμένες επεκτάσεις και ανακαινίσεις στο συγκρότημα, που επιμελήθηκαν διάσημοι αρχιτέκτονες της εποχής, ενώ μέχρι τον 18ο  αι. ολοκληρώθηκαν και οι δύο προσόψεις του, καθώς και η Πινακοθήκη με σπουδαία έργα τέχνης, μεταμορφώνοντάς το πλέον σε ένα μεγαλειώδες μπαρόκ παλάτι.

Πέραν όμως από τις επίσημες ιστορικές αναφορές, πολλές κορυφαίες Ευρωπαϊκές προσωπικότητες έχουν συνδέσει με διάφορους τρόπους τη ζωή τους με την οικογένεια  Colonna και το παλάτι. Η παράδοση λέει ότι ο σπουδαίος ποιητής Dante φιλοξενήθηκε στο νεοδημιουργηθέν τότε Palazzo Colonna,  κατά την επίσκεψή του στη Ρώμη. H ποιήτρια Vittoria Colonna ήταν στενή φίλη και μούσα του κορυφαίου καλλιτέχνη Michelangelo, o οποίος μάλιστα απεικόνισε τη μορφή της στη διάσημη νωπογραφία “Δευτέρα Παρουσία” (Il Giudizio Universale ) του 16ου αι. στην Capella Sistina των Μουσείων του Βατικανού. Ο κορυφαίος γλύπτης Bernini συνήθιζε να επισκέπτεται συχνά το Palazzo Colonna, ενώ και ο ΄΄αντίπαλος΄΄ ομότεχνός του Caravaggio βρήκε καταφύγιο στο παλάτι για να κρυφθεί μετά τη δολοφονία ενός άνδρα και στη συνέχεια φυγαδεύθηκε από την οικογένεια Colonna στη Νάπολη. Τέλος, σύμφωνα με τα κουτσομπολιά της εποχής, η Maria Mancini Mazzarino που το 1661 παντρεύτηκε τον πρίγκιπα Lorenzo Onofrio Colonna, τον οποίο αργότερα, μεταμφιεσμένη σε άνδρα, εγκατέλειψε προκαλώντας τεράστιο σκάνδαλο στη Ρώμη, υπήρξε πριν από το γάμο της η αγαπημένη του “Βασιλιά Ήλιου” της Γαλλίας Λουδοβίκου 14ου .

Σήμερα το παλάτι κατοικείται ακόμα από τους απογόνους της οικογένειας Colonna και είναι επισκέψιμο για το κοινό λίγες ώρες κάθε Παρασκευή και Σάββατο και τις άλλες ημέρες μόνο κατόπιν ειδικής κράτησης. Είναι εξαιρετικά διατηρημένο και καθιστά τους επισκέπτες μάρτυρες του μεγαλείου της αριστοκρατικής ζωής της Ρώμης στο διάβα τόσων αιώνων, εκθέτοντας ολοζώντανα την πλούσια ιστορία και τον πολιτισμό της πόλης, μέσω της υπέροχης αρχιτεκτονικής και των θαυμαστών έργων τέχνης, με τα οποία το προίκισαν σπουδαίοι δημιουργοί.  

Αποφασίσαμε να επισκεφθούμε το παλάτι με πλήρη ξενάγηση όλων των χώρων, ώστε να μεγιστοποιήσουμε την εμπειρία. Παρασκευή πρωί, βρισκόμαστε μπροστά από την δυτική πρόσοψη του παλατιού, δίπλα στη Βασιλική των Δώδεκα Αποστόλων (Basilica dei Santi XII Apostoli) του 6ου αι. μ.Χ. και μπαίνουμε στην καταπράσινη κύρια εσωτερική αυλή του παλατιού. Εκεί αντικρύζουμε  και μια αρχαία Ρωμαϊκή Στήλη, στην οποία προστέθηκε ένα στέμμα το 16ο αι. μ.Χ.  και αποτελεί το σύμβολο του θυρεού, του εμβλήματος της οικογένειας Colonna.  

Μπαίνοντας μέσα στο μέγαρο, συναντάμε πολλές φορές αυτό το οικογενειακό έμβλημα, το οικόσημο της οικογένειας Colonna,  σε έργα τέχνης στους τοίχους, στις οροφές και στα δάπεδα του παλατιού, που τονίζει την ταυτότητα, την παράδοση, την ισχύ και την αίγλη του οίκου.

Η επίσκεψή μας στους εσωτερικούς χώρους του παλατιού ξεκινά από την Πινακοθήκη του, την Galleria Colonna (Colonna Gallery), που ολοκληρώθηκε στις αρχές του 17ου αι., με έργα που συγκέντρωσαν ο Καρδινάλιος Girolamo I Colonna και ο ανιψιός του Lorenzo. Δημιουργήθηκε κατά κύριο λόγο για να αναδείξει την νίκη των Χριστιανών επί των Τούρκων στη ναυμαχία του Lepanto (Ναυπάκτου) το 1571. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ιδιωτική συλλογή έργων τέχνης στη Ρώμη, αποτελώντας έναν  πραγματικό αναγεννησιακό, αλλά κυρίως μπαρόκ θησαυρό, με έργα σπουδαίων Ιταλών και ξένων καλλιτεχνών, κυρίως του 15ου και 16ου αι.,  όπως οι  Bronzino, Guercino, Carracci, Bernini, Rubens, Veronese, Tintoretto.  Εκτός από τους πίνακες ζωγραφικής και τα γλυπτά, τις αίθουσες της Πινακοθήκης με τα πολύχρωμα μαρμάρινα δάπεδα και τις γυψομαρμάρινες συνθέσεις, διακοσμούν υπέροχες νωπογραφίες οροφής και τοιχογραφίες, αριστοτεχνικά χαλιά τοίχου, εντυπωσιακοί πολυέλαιοι μουράνο, αριστοκρατικά σκαλιστά έπιπλα της εποχής και πολλά άλλα περίτεχνα, ακριβά αντικείμενα.

Στον προθάλαμο της Μεγάλης  Αίθουσας της Πινακοθήκης, συναντάμε την Αίθουσα των Τοπίων (Hall of Landscapes), όπου κυριαρχούν δύο εντυπωσιακά σεντούκια, το πρώτο από έβενο και ελαφαντόδοντο με παραστάσεις της Αγίας Γραφής και το δεύτερο από σανταλόξυλο, που παρουσιάζει μια βίλα και είναι διακοσμημένο με τους 33 γνωστούς πολύτιμους λίθους της εποχής του.

Αντικρύζοντας τη Μεγάλη Αίθουσα (Sala Grande ή Great Hall) της Galleria Colonna, ειλικρινά μένουμε έκθαμβοι… η εικόνα κόβει την ανάσα… η ομορφιά και η πολυτέλεια που βλέπουμε μπροστά μας είναι ανυπέρβλητη… σίγουρα από τους πιο εντυπωσιακούς μουσειακούς χώρους που έχουμε δει στη ζωή μας!!! Δεν είναι τυχαίο που επιλέχθηκε να είναι το μεγαλοπρεπές σκηνικό παλατιού για την τελευταία σκηνή (της συνέντευξης  τύπου) της πασίγνωστης ταινίας “Διακοπές στη Ρώμη” (Roman Holiday) του 1953, με την “πριγκίπισσα” Audrey Hepburn και το “δημοσιογράφο” Gregory Peck, που έδωσε τεράστια ώθηση στον τουρισμό της πόλης!

Οι δύο πλευρές εισόδου στη Μεγάλη Αίθουσα οριοθετούνται από τέσσερεις υπέροχους κίονες (δύο σε κάθε πλευρά) από κίτρινο μάρμαρο Σιένας. Προχωρώντας εκστατικοί στη μακρόστενη υπερπολυτελή αίθουσα, παρατηρούμε τέσσερεις μεγάλους ζωγραφισμένους καθρέπτες, πολύτιμα έπιπλα και φωτιστικά, καθώς και πληθώρα γλυπτών και πινάκων του 16ου και 17ου αι.,  καλλιτεχνών όπως οι Ιταλοί Guercino, Rosa, Tintoretto και Salviati.

Ιδιαίτερη εντύπωση μας έκανε και η οροφή της Αίθουσας, όπου βλέπουμε σειρά νωπογραφιών Ιταλών καλλιτεχνών, αφιερωμένων στη συμβολή του ήρωα-μέλους της οικογένειας Marcantonio II  Colonna ως αρχηγού του παπικού στόλου, στη νικηφόρα για τις Χριστιανικές δυνάμεις,  Ναυμαχία του Lepanto (Ναυπάκτου) εναντίον των Οθωμανών το 1571.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στις βάσεις των μαρμάρινων τραπεζιών της Αίθουσας, υπάρχουν μπρούτζινα αγάλματα με τις μορφές Τούρκων σκλάβων.

Στα μαρμάρινα σκαλιά μέσα στη Μεγάλη Αίθουσα, η προσοχή μας πέφτει σε μια σφηνωμένη στρογγυλή οβίδα κανονιού…  εκτοξεύθηκε το 1849 από το Γαλλικό Στρατό, με  σκοπό να προστατευθεί ο Πάπας Πίος Θ΄ στις μάχες  με τους Ρεπουμπλικανούς αντάρτες που είχαν καταλάβει για λίγους μήνες το κέντρο της Ρώμης. Αυτή η σιδερένια οβίδα περιέργως  προσγειώθηκε σε ένα από τα σκαλοπάτια της Galleria Colonna, σπάζοντάς το και έκτοτε παραμένει στο σημείο, ως ζωντανή υπενθύμιση αυτού του γεγονότος.

Μερικά από τα σπουδαιότερα έργα τέχνης του παλατιού βρίσκονται στην  Aίθουσα της Αποθέωσης του Μαρτίνου E΄ (Hall of the Apotheosis of Martino V), που πήρε το όνομά της από τον κεντρικό καμβά του Benedetto Luti του 1720 στην οροφή της, απεικονίζοντας την ανύψωση του κορυφαίου του Οίκου Colonna,  Πάπα Μαρτίνου Ε΄ και της οικογένειάς του, στον παράδεισο.

Στην Αίθουσα,  θαυμάζουμε υπέροχους πίνακες του 16ου αι., όπως η Αρπαγή της Ευρώπης  του  Francesco Albani, η Παρθένος με το  Θείο Βρέφος που κοιμάται, τον ΄Αγιο Ιωάννη Βαπτιστή παιδί και την Αγία ΄Αννα του Bronzino και το Πορτρέτο του Onofrio Panvinio, διάσημου ιστορικού της εποχής του, του Jacopo Tintoretto.

Όμως  ο σπουδαιότερος πίνακας της συλλογής είναι ο  Il Mangiafagioli (Τhe Bean Eater) που φιλοτεχνήθηκε από τον Annibale Carracci στα τέλη του 16ου αι. Απεικονίζει έναν χωρικό που τρώει φασόλια και θεωρείται ότι αποτέλεσε έμπνευση 3 αιώνες μετά, για κορυφαίους  ιμπρεσσιονιστές ζωγράφους όπως ο Vincent Van Gogh και ο Edoard Degas.

Μετά την Galleria Colonna, επισκεφθήσαμε μία σειρά Αιθουσών (Τhe Pio Pavillion), που παλαιότερα αποτελούσαν μέρος του Διαμερίσματος τριών καρδιναλίων. To Pio Pavillion είναι αφιερωμένο στην πριγκίπισσα Donna Sveva Colonna Pio (1910-1999), που είχε  παντρευτεί τον Ισπανό πρίγκιππα Don Alfonso Pio Falcò (1903-1967). Το πορτρέτο της  Donna Sveva που απεικονίζεται μαζί με τον σκύλο της Whisky μπροστά από τη βίλα του συζύγου της, είναι ένας σπουδαίος πίνακας που έχει φιλοτεχνηθεί από διάσημο Ισπανό ζωγράφο Ignacio Zuloaga.

H πιο εντυπωσιακή και σημαντική Αίθουσα στο Pio Pavillion είναι η Aίθουσα της Αφθονίας (Cornucopia  Room), όπου μεταξύ άλλων έργων, εκτίθενται και 4 μεγάλα χαλιά τοίχου του 17ου αι. μ.Χ  με παραστάσεις από τη ζωή και τις μάχες του Μεγάλου Αλεξάνδρου (4ος αι. π.Χ), ενώ άλλα δύο εκτίθενται στη γειτονική Αίθουσα Baldachin. Oι οροφές και στις δύο Αίθουσες είναι πλούσια διακοσμημένες από τον 16ο αι. μ.Χ. με έντονα χρώματα σε χρυσό φόντο, με κεντρικό θέμα το οικόσημο της οικογένειας Colonna.

Σειρά στην ξενάγησή μας έχουν τα δωμάτια του διαμερίσματος της Πριγκίπισσας Ισαβέλλας (Princess Isabelle Apartment), μιας εμβληματικής προσωπικότητας της Ρωμαϊκής αριστοκρατίας του 20ού  αιώνα. Η Λιβανέζικης καταγωγής  Ιsabelle Colonna (Ισαβέλλα Κολόννα), γενημμένη ως Sursock, ήρθε το 1908 στη Ρώμη ως νύφη στην οικογένεια από τον Πρίγκιπα Marcantonio Colonna. Ευφυής, μορφωμένη και δυναμική, ανέπτυξε αντιφασιστική δράση την εποχή του Μουσολίνι και κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης ζωής της (πέθανε το 1984) πρωταγωνίστησε στην κοινωνική ζωή της πόλης, ενώ στον κύκλο των φιλοξενούμενών της περιλαμβανόταν ακόμα και η βασίλισσα Ελισσάβετ της Αγγλίας.

Βασική αποστολή της ζωής της υπήρξε η διαφύλαξη του πολιτιστικού θησαυρού της οικογένειας και στο πλαίσιο αυτό φρόντισε για τη συντήρηση και την αποκατάσταση, στην παλιά τους αίγλη, του παλατιού και του περιεχομένου του και την ανάδειξη της συλλογής.

Το Διαμέρισμα της πριγκίπισσας Ισαβέλλας, που παλαιότερα στέγαζε τη βιβλιοθήκη του Πάπα Μαρτίνου Ε΄ και περιλαμβάνει 9 αίθουσες,  βρίσκεται στο ισόγειο του κτιρίου και αποτελεί το παλαιότερο κομμάτι του.

Από τις αίθουσες με τους πίνακες του Διαμερίσματος της Πριγκίπισσας, ξεχωρίζει η Αίθουσα του Vantinelli (Vanvitelli Room), όπου μπορείτε να θαυμάσετε εξαιρετικούς πίνακες τοπίων και σκηνών της καθημερινής  ζωής,  ζωγράφων κυρίως του 17ου και 18ου αι.,  όπως ο Gaspard Dughet, o Jan Brueghel the Elder και βέβαια ο Vantinelli.

Eξέχουσα θέση στο Διαμέρισμα κατέχει η μεγαλοπρεπής Αίθουσα του Συντριβανιού (Hall of the Fountain), η μοναδική που διατηρεί το αρχικό, βενετσιάνικου στυλ, δάπεδο. Γύρω από ένα μαρμάρινο συντριβάνι του 15ου  αι., όπου εκτίθενται πολύτιμα έπιπλα, γλυπτά, πίνακες και άλλα αντικείμενα, εντυπωσιάζουν οι τοιχογραφίες τοπίων του Onofri του 17ου αι., οι νωπογραφίες βιβλικών και μυθολογικών σκηνών του Pinturicchio του 15ου αι. που καλύπτουν όλο το θόλο και οι περίτεχνες διακοσμήσεις με σκηνές μαχών του 17ου αι.

Το τελευταίο δωμάτιο του Διαμερίσματος είναι η Αίθουσα της Μεγάλης Μάσκας (Great Mask Room), που παλαιότερα λειτουργούσε ως πλυσταριό. Με πρωτοβουλία της Πριγκίπισσας Ισαβέλας και του συζύγου της τοποθετήθηκε στην Αίθουσα, μεταξύ άλλων,  μία κρήνη με μια κολοσσιαία μάσκα του 2ου αι. μ.Χ ενός γενειοφόρου και μια σαρκοφάγος του 3ου αι. μ.Χ.

Το παλάτι διαθέτει και εξωτερικούς χώρους… μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ σας στην καφετέρια ή να κάνετε μια χαλαρή βόλτα στους καταπράσινους κήπους με τα συντριβάνια και τα γλυπτά.

Ανεβαίνοντας στην ταράτσα, αντικρύζουμε κάποια ερείπεια ενός ναού της ρωμαϊκής εποχής, πάνω από τον οποίο χτίστηκε στη συνέχεια το Palazzo Colonna...

... και μια εκπληκτική θέα της Ρώμης από ψηλά!

Αυτές οι λίγες ώρες που περάσαμε στο Palazzo Colonna έδωσαν πραγματικά μια ξεχωριστή νότα στο ταξίδι μας στη Ρώμη… ξεδίπλωσαν μια άλλη πλευρά της ιστορίας αυτής της δεσπόζουσας  μητρόπολης του Αρχαίου κόσμου, της Αναγέννησης και του καθολικισμού… μας χάρισαν μια γλαφυρή και εντυπωσιακή περιεκτική περιπλάνηση 8 αιώνων στη ζωή και την καλλιτεχνική δημιουργία της πόλης από τα χρόνια του Μεσαίωνα, της Αναγέννησης και της μπαρόκ εποχής μέχρι τις μέρες μας. Και η περιπλάνηση αυτή κατάφερε να μας συνεπάρει!

Κείμενα – φωτογραφίες: Ρούλη Μπαλοπούλου