Η Λορελάϊ είναι η Γοργόνα του Μεγαλέξανδρου στη γερμανική της έκδοση ή μια Σειρήνα από την Οδύσσεια που απομακρύνθηκε απ’τις συντρόφισσές της και βρέθηκε στον Ρήνο. Στέκεται εκεί στο τέρμα της νησίδας, αλλά σήμερα τα πλοία ξέρουν να κλείνουν τ'αυτιά τους στο κάλεσμά της, να μη μαγεύονται απ'την ομορφιά της.

Τις προάλλες βρέθηκα να περπατάω μέσα στον Ρήνο!

Όχι, δεν απέκτησα ξαφνικά ιδιότητες εκτός της ανθρώπινής μου φύσης, απλώς δεν ξέρω πώς αλλιώς να περιγράψω την περιπλάνησή μου σ'εκείνη την υπερυψωμένη στενή λωρίδα γης με τις κοφτερές πέτρες που οδηγεί στο άγαλμα της Λορελάϊ.

«Φτάνετε με δική σας ευθύνη», προειδοποιούσε μια πινακίδα καθώς το σημείο εξακολουθεί, φαίνεται, να είναι επικίνδυνο, λόγω του αέρα που φυσάει ενίοτε δυνατός σ»αυτό το μέρος.

Το τοπίο είναι μαγευτικό. Από τις δυο μεριές το ποτάμι, οι ψηλές απότομες όχθες του να γκρεμίζονται μέσα στο νερό, σ'αυτόν τον μαγευτικό Ρήνο που δεν χορταίνεις να τον βλέπεις.  Ποταμόπλοια πάνε κι έρχονται μεταφέροντας τουρίστες που κάνουν σύντομες ή πολυήμερες κρουαζιέρες, δίπλα από τον βράχο της Λορελάϊ, κοντά στα κάστρα των φεουδαρχών του Μεσαίωνα που χτίστηκαν σε απίστευτα ύψη για τον φόβο των εχθρών. Σήμερα λειτουργούν ως επί το πλείστον σαν ξενοδοχεία ή εστιατόρια και δεν δείχνουν πια τόσο τρομακτικά. Ένα ολόκληρο κέντρο έχει στηθεί πάνω από τον ποταμό για να παρέχει πληροφορίες στους επισκέπτες της περιοχής.

Τα χωριά του Ρήνου συναγωνίζονται το ένα το άλλο σε ομορφιά και σε παραγωγή κρασιών καθώς το κλίμα ευνοεί την καλλιέργεια σταφυλιών.  Απέραντες εκτάσεις με αμπέλια ακολουθούν τα γυρίσματα του ποταμού που εδώ είναι πιο στενός ενώ παρακάτω φαρδαίνει και μοιάζει με θάλασσα.

Η Λορελάϊ στέκεται εκεί στο τέρμα της νησίδας, αλλά σήμερα τα πλοία ξέρουν να κλείνουν τ'αυτιά τους στο κάλεσμά της, να μη μαγεύονται απ'την ομορφιά της. Έτσι κι αλλιώς το άγαλμα, παρ'όλο που έχει κάτι το υποβλητικό και το μεγαλειώδες, δεν την κολακεύει ιδιαίτερα. Έχει μακριά μαλλιά αλλά το μαύρο υλικό απ'το οποίο είναι ολόκληρο κατασκευασμένο, δεν σ'αφήνει να καταλάβεις πόσο χρυσαφιά ήταν τα μαλλιά της, αυτά τα μαλλιά που τα χτένιζε με χρυσαφένια χτένα.

Η Λορελάϊ είναι η Γοργόνα του Μεγαλέξανδρου στη γερμανική της έκδοση ή μια Σειρήνα από την Οδύσσεια που απομακρύνθηκε απ’τις συντρόφισσές της και βρέθηκε στον Ρήνο.

Η Λορελάϊ είναι γνωστή από το ποίημα του Χάϊνε και μια ελεύθερη μετάφραση του ποιήματος όπου δεν αναφέρεται ούτε το δικό της όνομα ούτε του ποταμού όπως στο πρωτότυπο, βρήκα στο ίντερνετ:

Δεν ξέρω ποια να είναι η αιτία,
κι είναι το στήθος μου τόσο βαρύ.
Μια παλαιά, αρχαία ιστορία
από το νου μου νά’βγει δεν μπορεί.
Κρύα βραδιά και σκοτεινοί οι κάμποι
και το ποτάμι ήσυχο περνά,
και του βουνού ψηλά η ράχη λάμπει
απ’ τα φιλιά του ήλιου τα στερνά.
Στην κορυφή απάνω καθισμένη
λάμπει πεντάμορφη μια κοπελιά.
Αστράφτει όλη χρυσοστολισμένη,
χτενίζει τα χρυσά της τα μαλλιά.
Ολόχρυσο κρατεί στα χέρια χτένι
κι ένα τραγούδι αγάλια τραγουδεί…
τραγούδι που τ’ ακούς και σε τρελαίνει
και λησμονάς και μάνα και παιδί.
Ο ναύτης με την βάρκα του περνάει
τ’ ακούει, μαγεύεται, χάνει το νου,
τους βράχους πού’ναι εμπρός του δεν κοιτάει
και στην κορφή κοιτάει του βουνού.
Ψηλά κοιτάει… τον τραβά το κύμα
και τάφο του ανοίγει παρακεί,
και φταίει η πεντάμορφη –τι κρίμα!–
και η φωνή της η μαγευτική.

Μετάφραση: Άγγελος Βλάχος

Το όνομα της Λορελάϊ εμφανίζεται και στη ρομαντική μπαλάντα που έγραψε ο ποιητής Κλέμενς Μπρεντάνο το 1801.  Στη μπαλάντα αυτή η Λορελάϊ είναι μια καλλονή από το Μπάκαρακ, μια από τις πιο όμορφες κωμοπόλεις πάνω στον Ρήνο.  Η κοπέλα θέλει ν’αυτοκτονήσει γιατί ο αγαπημένος της είναι άπιστος. Ο επίσκοπος της περιοχής, μαγεμένος από την ομορφιά αλλά και την ντροπαλοσύνη της, την πηγαίνει σ’ένα μοναστήρι. Καθ’οδόν, εκείνη στέκεται δίπλα στα βράχια για να κοιτάξει πίσω το παλάτι του αγαπημένου της. Όταν τον βλέπει να φεύγει πάνω στο άλογο, πέφτει απελπισμένη μέσα στα αφρισμένα νερά.  Σε μια παραλλαγή του 1810 ο Μπρεντάνο παρουσιάζει την αλλοπαρμένη Λορελάϊ να κάθεται σε έναν βράχο και να χτενίζει τα μακριά χρυσαφένια μαλλιά της, προσελκύοντας τα ξύλινα πλοία που εξ αιτίας της τραβούν προς την καταστροφή τους. Την εικόνα αυτή ενσωμάτωσε και ο Χάϊνε στο διάσημο ποίημά του.

Όπως πάντα συμβαίνει με τους μύθους, έτσι και ο μύθος της Λορελάϊ στηρίζεται εν μέρει στην πραγματικότητα.  Στην περιοχή υπήρχαν δυνατά ρεύματα καθώς και ένας μικρός καταρράκτης που δημιουργούσε έναν ήχο σαν μουρμουρητό. Στο συγκεκριμένο σημείο όπου το ποτάμι κάνει μια απότομη στροφή, η ορατότητα για κάθε διερχόμενο πλοίο είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Όλ’αυτά βοήθησαν στο να συντηρηθεί το παραμύθι για το τραγούδι της γοργόνας που πνίγει τους ναυτικούς.

Σήμερα ο βράχος της Λορελάϊ, με τον μύθο που τον περιβάλλει, είναι η μεγαλύτερη τουριστική ατραξιόν στην κρουαζιέρα του Ρήνου.  Τα μεσαιωνικά οχυρά, τα γραφικά χωριουδάκια, οι μαούνες που περνάνε μεταφέροντας εμπορεύματα από την Ολλανδία, την Ελβετία ή την Γαλλία, δεν είναι τίποτα μπροστά σ’εκείνη την επικίνδυνη καμπύλη του ποταμού όπου οι ναύτες άκουγαν το τραγούδι της πανέμορφης κοπέλας και χάνονταν για πάντα μέσα στην ομίχλη.  Εξοπλισμένοι με βιντεοκάμερες και ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές, οι Γιαπωνέζοι τουρίστες έρχονται από την άλλη άκρη του κόσμου για να την απαθανατίσουν.

Όμως εκείνη είναι ήδη, εδώ και χρόνια, αθάνατη!

 Πρώτη δημοσίευση : www.peopleandideas.gr