Δέκα μεταφρασμένα ποιήματα

Από τον 16ο αιώνα μέχρι σήμερα

1.

Ελεγεία της άνοιξης

Pierre de Ronsard (1524-1585)

Άνοιξη, του Ηλίου παιδί, η ποτισμένη γη

Με διάθεση ευφρόσυνη, ρόδινη και γλυκιά

Μέσα σε ρόδα και γαρύφαλλα έγινε η σύλληψή σου

Όταν σε δέχτηκε η Χλωρίδα στην τροφό της αγκαλιά

Γεννήσου, Άνοιξη, μεγάλωσε, εμφανίσου

Την Ιζαμπώ σαν δεις, θα γνωριστείτε

Είν΄ο καθρέφτης σου και δυό κρίνα μαζί

Δεν μοιάζουν μεταξύ τους όσο μοιάζετε εσείς

Οι δυο σας ένα είστε, ένα και το αυτό

Το ρόδο εδώ που μοιάζει μ’άλλο ρόδο

Διαμάντι με διαμάντι, άνθος με άνθος.

Η άνοιξη και η αδελφή της, η Ιζαμπώ.

/

Λεν πως η Άνοιξη πομπώδης μες στα πλούτη της

Περήφανη με τ’άνθη της, γεμάτη με τη νιότη

Πριγκηπικά θρονιάστηκε στο πράσινο παλάτι

Και νόμισε η πιο όμορφη απ’τις εποχές πως ήταν

Την δόξα της στον Ζέφυρο διηγήθηκε

Ο Ουρανός λυπήθηκε και πήγε αμέσως να το πει

Στη μάνα Φύση. Εκείνη, να μετριάσει θέλοντας

Της κόρης της την περηφάνια, πάει και μαζεύει

Από παντού όσα καλά, είχε για χρόνια γύρω της σκορπίσει.

 

Ρονσάρ (Πιέρ ντε Ρονσάρ): Γάλλος ποιητής, της αυλής του Καρόλου ΙΧ και υποστηρικτής του Καθολικισμού, γεννήθηκε το 1524 και πέθανε το 1585. Στο έργο του είναι εμφανείς οι επιρροές που έχει δεχτεί από τον Πίνδαρο αλλά και από τον Πετράρχη.

 

2.

Η αρετή μένει

Sibylla Schwarz (1621-1638)

Αν και την αρετή χλευάζουν οι θνητοί

Από τον ίδιο τον Θεό στο τέλος θα επιβραβευθεί.   

 

Sibylla Schwarz: Γερμανίδα ποιήτρια της εποχής του Τριακονταετούς Πολέμου που πέθανε σε πολύ νεαρή ηλικία.

 

3.

Elizabeth Barrett Browning   (1806-1861)

Ποιό είναι το καλύτερο πράγμα του κόσμου;

Τα τριαντάφυλλα του Ιουνίου

Στολισμένα με δροσερές σταγόνες του Μαϊου

Ο γλυκός νοτιάς που δεν φέρνει βροχή

Η αλήθεια:  ποτέ για τους φίλους δεν είναι σκληρή

Η χαρά που δεν τελειώνει βιαστικά

Η ομορφιά όταν δεν κρύβεται, όταν αποκαλύπτεται

Όταν και στην υπερηφάνειά της κρύβει απλότητα

Η αγάπη, όταν σ'ερωτεύονται ξανά

Ποιό είναι το καλύτερο πράγμα του κόσμου;

-Νομίζω κάτι απ'όλ'αυτά

 

Elizabeth Barrett Browning: Αγγλίδα ποιήτρια της Βικτωριανής εποχής, σύζυγος του διάσημου λογοτέχνη Robert Browning. Το ποιητικό της ύφος επηρέασε τον Edgar Allan Poe και την Emily Dickinson.

 

4.

Τι είναι ο κόσμος;

Hugo von Hofmannsthal (1874-1929)

Τι είναι ο κόσμος; Ποίημα αιώνιο

Όπου το πνεύμα του Θεού λάμπει, ακτινοβολεί

Αφρίζει, ξεπετιέται της σοφίας το κρασί

Όπου ο ήχος της αγάπης μας μιλάει

Και κάθε ανθρώπου η διάθεση, μεταβαλλόμενη

Είναι μι' ακτίνα που απ' τον ήλιο ξεκολλάει

Είν' ένας στίχος που διαπλέκεται με χίλιους άλλους

Που απαρατήρητος μαραίνεται, χάνεται, φθίνει

Όμως και πάλι είν' ένας κόσμος μόνος του

Όλο αποχρώσεις ανεπαίσθητες, γλυκές και μυστικές

Με μια δική του άσπιλη ομορφιά είναι προικισμένος

Χωρίς απόηχους, ξένες αντανακλάσεις

Σαν μες στο διάβασμά του είσαι βυθισμένος

Ένα βιβλίο είναι -ακατανόητο μες στη ζωή σου μένει.

 

Hugo von Hofmannsthal: Αυστριακός λογοτέχνης και συνιδρυτής του Φεστιβάλ του Salzburg. Κατατάσσεται ανάμεσα στους σημαντικότερους εκπροσώπους της γερμανόφωνης λογοτεχνίας του Fin de Siècle και του Βιεννέζικου Μοντερνισμού.

 

 5.

T.S. Eliot (1888-1965)

Κυρία της σιωπής

Ήρεμη και θλιμένη

Ολόκληρη  και διασπασμένη

Ρόδο της μνήμης

Ρόδο της λησμοσύνης

Εξαντλημένη και ζωοδότρια

Ανήσυχη ανάπαυση

Το μοναδικό Ρόδο

Είναι τώρα ο κήπος

Όπου όλες οι αγάπες τελειώνουν

Τερματίζουν το μαρτύριο

Της ανικανοποίητης αγάπης

Το μεγαλύτερο μαρτύριο

Της αγάπης που έχει βρει ικανοποίηση

Το τέλος του ατελείωτου

Ταξίδι χωρίς σκοπό

Το συμπέρασμα όλων αυτών

Δεν βγάζει συμπέρασμα

Λόγος χωρίς λόγια και

Λόγια χωρίς λόγο

Χάρη στη Μητέρα

Για τον Κήπο

Όπου τελειώνει όλη η αγάπη.

 

6.

Το ταξίδι των Μάγων

T.S. Eliot (1888-1965)

Φτάσαμε μες στο κρύο

Στη χειρότερη εποχή για ταξίδι

Για τέτοιο ταξίδι μακρύ

Οι δρόμοι σκαμμένοι, αψύς ο καιρός

Στην καρδιά του χειμώνα

Κι οι καμήλες θυμωμένες, πεισματάρες, με τα πόδια πονεμένα

Ξάπλωναν στο χιόνι που άρχιζε  να λειώνει.

Ήταν στιγμές που μας έλειπαν

Τα θερινά ανάκτορα στις πλαγιές, οι βεράντες

Τα μεταξένια κορίτσια που μας σέρβιραν σερμπέτια.

Μπροστά μας οι καμηλιέρηδες γκρίνιαζαν, βλαστημούσαν 

και φεύγανε να παν να βρούνε γυναίκες και ποτό

Έσβηναν οι φωτιές, πανδοχεία δεν βρίσκαμε

Οι πόλεις ήταν εχθρικές, όλες, οι μικρές και οι μεγάλες

Τα χωριά ήταν βρώμικα, μας χρέωναν ένα σωρό λεφτά

Ήταν δύσκολες μέρες

Στο τέλος πήραμε απόφαση να ταξιδεύουμε τη νύχτα

Να κοιμόμαστε με βάρδιες 

Με φωνές που βούιζαν στ'αυτιά μας κι έλεγαν

Πως όλ'αυτά ήταν μια τρέλλα.

*

Κάποτε την αυγή φτάσαμε σε μια ήμερη κοιλάδα,

Υγρή, πιο κάτω απ'το σημείο με τα χιόνια

Ένα ρυάκι κύλαγε, ένας νερόμυλος μες στο σκοτάδι ακουγόταν

Τρία δέντρα στον χαμηλό ουρανό διαγράφονταν

Και ένα γέρικο άσπρο άλογο κάλπαζε στο λιβάδι.

Ύστερα φτάσαμε σε μια ταβέρνα με κληματαριά σαν σκεπή,

Στην ανοιχτή πόρτα έξι χέρια έπαιζαν στα ζάρια κάτι αργύρια

Τα πόδια τους κλωτσούσαν τους αδειανούς ασκούς του κρασιού

Αλλά δεν ήξεραν τίποτα να μας πούν και συνεχίσαμε

Φτάσαμε το βράδυ, ακριβώς πάνω στην ώρα

Βρήκαμε το μέρος, ήταν μια ικανοποίηση θα μπορούσες να πεις.

*

Όλ'αυτά έγιναν πριν πολλά χρόνια, τα θυμάμαι

Και θα τα έκανα ξανά αλλά γράψε

Τούτο γράψε

Κληθήκαμε τόσο δρόμο να διαβούμε

Για Γέννηση ή για Θάνατο; Υπήρξε βέβαια μια Γέννα

Έχουμε αποδείξεις αναμφίβολα. Έχω δει γεννήσεις και θανάτους

Αλλά μου είχαν φανεί αλλοιώς. Η Γέννα αυτή ήταν

Δύσκολη, πικρή αγωνία για μας, σαν Θάνατος, δικός μας θάνατος.

Πίσω γυρίσαμε στα μέρη μας, σ'εκείνα τα Βασίλεια

Αλλά δεν νοιώθαμε άνετα πλέον, με την παλιά τάξη πραγμάτων

Με τον ξένο λαό που γραπωνόταν απ'τα είδωλά του.

Θα μού'δινε χαρά ένας ακόμα θάνατος.

 

T.S. Eliot: Ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές του 20ού αιώνα, γεννήθηκε στις Ην.Πολιτείες αλλά έζησε στην Μεγ.Βρετανία. Από τα πιο γνωστά του έργα είναι "Η έρημη χώρα" και το "Φονικό στην εκκλησιά" που μεταφράστηκαν στα ελληνικά από τον Σεφέρη.

 

7.

Μάτια στη μεγάλη πόλη

Kurt Tucholsky (1890-1935)

 

Όταν στη δουλειά πηγαίνεις

Νωρίς κάθε πρωί

Στον σταθμό όταν περιμένεις

Με τις έννοιες σου μαζί

Τότε σου δείχνει η πόλη

Σαν την άσφαλτο λεία

Πρόσωπα εκατομμύρια

Στων ανθρώπων την χοάνη.

Δυο μάτια ξένα, ένα σύντομο βλέμμα,

Τα φρύδια, οι κόρες των ματιών, τα βλέφαρα

Τι ήταν αυτό;  Ίσως η μοίρα

Και σε προσπέρασε, σε αρνήθηκε για πάντα.

 

Διασχίζεις την ζωή σου

Σε χίλιους δρόμους

Και στην πορεία βλέπεις

Όσους σε ξέχασαν

Μια ματιά γνέφει

Την πόρτα της ψυχής χτυπά

Βρεθήκατε

Μόνο για δευτερόλεπτα...

Δυο μάτια ξένα, ένα σύντομο βλέμμα,

Τα φρύδια, οι κόρες των ματιών, τα βλέφαρα

Τι ήταν αυτό;  Κανείς τον χρόνο πίσω δεν γυρίζει...

Και σε προσπέρασε, σε αρνήθηκε για πάντα.

 

Στην πορεία σου πρέπει

Να πλανηθείς μέσα σε πόλεις

Όσο διαρκεί ένας σφυγμός βλέπεις

Τον ξένον Άλλο.

Μπορεί να είν’εχθρός

Μπορεί να είναι φίλος,

Σύντροφος των αγώνων σου

Μπορεί να είναι.

Σε κοιτάζει από μακριά

Και προσπερνάει βιαστικά...

Δυο μάτια ξένα, ένα σύντομο βλέμμα,

Τα φρύδια, οι κόρες των ματιών, τα βλέφαρα

Τι ήταν αυτό;

Απ’των ανθρώπων τη θάλασσα ένα κύμα

Και σε προσπέρασε, σε αρνήθηκε για πάντα.

 

Κurt Tucholsky: Γερμανός δημοσιογράφος και λογοτέχνης της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, πολιτικά στρατευμένος και πολυγραφότατος.   

 

8. 

Πάνω από αυτή τη γη

Eduardo de Filippo (1900 – 1984)

 

Ατέλειωτη σου φαίνεται η χρονιά

περνάει γρήγορα όμως

Και όταν φύγει, χάνεται

Έρχεται άλλη μιά

Που χάνεται επίσης

Τρέχει με την προηγούμενη μαζί

Και με άλλες πέντε ακόμα

Με είκοσι

Τριάντα

Χάνονται στον αέρα

Πάνω απ'τα νέφη ίπτανται

Ακούγονται ψηλά από εκεί πέρα

Σαν όμοιος πάντα κρότος

Απ' όταν πρωτοπλάστηκε ο κόσμος

ακούγονται στη γη:

σαν του δήμου τη μπάντα

που παίζει στον δρόμο

κι απομακρύνεται

ηχεί στ'αυτιά σου όταν περνά

μα άπαξ και φύγει, δεν γίνεται να την ακούσεις πια.

Τι μένει απ'όλ'αυτά;

Ξέρεις τι μένει;

Σου μένει η ανάμνηση μιας μελωδίας

μιας μουσικής που χάθηκε

ενός λησμονημένου ονείρου

κάποια φορά το νόμισες αληθινό

σαν κρύσταλλο ήταν καθαρό

το όνειρο

μα όταν ξύπνησες αδύνατον πια να το διηγηθείς

ούτε στον ίδιο σου τον εαυτό

γιατί δεν είχε υπόσταση και ουσία.

 

Eduardo De Filippo: Ένας από τους πιο διάσημους Ιταλούς θεατρικούς συγγραφείς και ηθοποιούς. Το πιο γνωστό του έργο είναι η Φιλουμένα Μαρτουράνο που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Βιττόριο ντε Σίκα με τίτλο "Γάμος αλά Ιταλικά" με πρωταγωνιστές την Σοφία Λώρεν και τον Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι.

 

9. 

 

Στη μνήμη της μητέρας μου

Patrick Kavanagh (1904-1967)

Δεν σε σκέφτομαι να κείτεσαι στην υγρή γη

Του νεκροταφείου στο Μόναγκαν. Σε βλέπω

Να κατηφορίζεις έναν δρόμο ανάμεσα σε λεύκες

Καθ'οδόν προς τον σταθμό ή χαρούμενη

 

να πηγαίνεις στον Εσπερινό μια Κυριακή καλοκαιριού

Με συναντάς και μου λες:

"Μην ξεχάσεις να φροντίσεις το κοπάδι..."

Μέσα στις πιο γήινες λέξεις σου, οι άγγελοι συχνάζουν.

 

Και σε σκέφτομαι να περπατάς σ'ένα ακρωτήρι

Γεμάτο πράσινο χορτάρι τον Ιούνιο

Είσαι ξεκούραστη, σφύζεις από ζωή

Μας βλέπω να συναντιόμαστε στην άκρη μιας πόλης

Τυχαία, μια μέρα που έχει παζάρι, και αφού

Έχουν κλειστεί όλες οι συμφωνίες, μπορούμε

Να περπατήσουμε μαζί στους πάγκους και στα μαγαζιά

Ελεύθεροι στα ανατολίτικα στενά της σκέψης μας.

Ω εσύ δεν κείτεσαι  στο βρεγμένο χώμα

Γιατί είναι βράδυ θερισμού. Εμείς

στοιβάζουμε το άχυρο στο φως του φεγγαριού

Κι εσύ μας βλέπεις, μας χαμογελάς -αιώνια.

 

Patrick Kavanagh: Ιρλανδός ποιητής και μυθιστοριογράφος που απαθανάτισε στο έργο του την καθημερινή ζωή στην χώρα του, δίνοντας έμφαση στα πιο κοινότοπα στοιχεία της.

 

10.

Νόστος

Louise Glück (γεν.1943)

 

Στην αυλή υπήρχε μια μηλιά -

θά ήταν ίσως και σαράντα χρόνια πριν-

πιο πέρα όλο λειβάδια.

Πέταλα από κρινάκια στο νωπό γρασίδι.

Στεκόμουν στο παράθυρο

Στα τέλη Απριλίου. Λουλούδια

ανοιξιάτικα στου γείτονα τον κήπο.

Πόσες φορές ν΄ άνθισε άραγε το δέντρο

Στα γενέθλιά μου

Ανήμερα, όχι πιο πριν ή πιο μετά;

Αντικατάσταση του αναλλοίωτου

απ' το ρευστό, απ' ό,τι εξελίσσεται.

Αντικατάσταση της εικόνας

από την άκαμπτη γη.

Τι ξέρω γι'αυτό το μέρος

επί δεκαετίες τον ρόλο του δέντρου

είχε πάρει ένα μπονσάϊ και οι φωνές

που έρχονταν από τα γήπεδα του τέννις.

Τα λειβάδια. Η μυρωδιά από πολύ γκαζόν

Φρεσκοκομμένο.

Ό,τι περιμένει κανείς από έναν νέο ποιητή.

Tον κόσμο μόνο μια φορά τον βλέπουμε, στην παιδική ηλικία.

Όλα τα άλλα είναι ανάμνηση.

 

Louise Glück: Αμερικανίδα ποιήτρια και δοκιμιογράφος που τιμήθηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2020.

 

Τα ποιήματα μετέφρασε η Λητώ Σεϊζάνη

https://www.litoseizani.com