Τρόμος και Έρεβος

Τρόμος και Έρεβος

Στα αγγλικά του γυμνασίου, αυτοί που τα διδαχτήκατε την τελευταία δεκαετία ή τα διδάξατε σε παιδιά, θα θυμάστε ίσως σε κάποιο βιβλίο την ιστορία του Βρετανού Τζων Φράνκλιν, με τις μακάβριες εικόνες.

Ο Φράνκλιν (1786-1847) έμπειρος εξερευνητής, είχε εξερευνήσει τις βόρειες ακτές του Καναδά και το 1843 ηγήθηκε μιας αποστολής που είχε σκοπό να εξερευνήσει το τελευταίο σκέλος της βορειοδυτικής διόδου προς τις αρκτικές θάλασσες, το οποίο στη συνέχεια θα χαρτογραφούσε και θα διέπλεε. Χάθηκε μαζί με τους 128 συντρόφους του, όταν εξ αιτίας των πάγων καταστράφηκαν τα πλοία του «Τρόμος» και «Έρεβος». Ίχνη της αποστολής του βρέθηκαν από άλλους εξερευνητές αρκετά χρόνια αργότερα. Τότε έγινε γνωστό ότι οι ναύτες του πέθαναν από κονσέρβες δηλητηριασμένες με μόλυβδο.  

Χάρτης της πορείας που -μάλλον-ακολούθησαν τα ΤΡΟΜΟΣ & ΕΡΕΒΟΣ

Δεν σκόπευα να γράψω για τον Φράνκλιν αλλά έτυχε να διαβάσω ένα διήγημα της πολύ γνωστής Καναδέζας συγγραφέως, Μάργκαρετ Άτγουντ, που αναφέρεται σ’αυτή την ιστορία, σχολιάζοντας ότι με τέτοια γρουσούζικα ονόματα που είχαν τα πλοία του Φράνκλιν, ήταν επόμενο να έχουν και τέτοια κατάληξη. Αφού τέλειωσα το διήγημα της Μ.Άτγουντ, την επομένη, με τις γνωστές συμπτώσεις που με κυνηγούν, διάβασα στις εφημερίδες μια ενδιαφέρουσα είδηση: βρέθηκε το “Investigator”, ένα πλοίο από τα πολλά που είχαν πάει να βρουν την αποστολή του Φράνκλιν όταν έγινε αντιληπτό ότι αυτή είχε εξαφανιστεί. Το “Investigator” είχε προσπαθήσει δυο φορές να διαπλεύσει την βόρεια δίοδο και κόντεψε να τα καταφέρει, αλλά και τις δυο φορές κλείστηκε από τους πάγους. Την δεύτερη φορά, ο καπετάνιος και το πλήρωμά του αποφάσισαν να το εγκαταλείψουν. Τρεις ολόκληρους χειμώνες πέρασαν εκεί μέχρι να διασωθούν τελικά από ένα άλλο πλοίο. Ενάμιση αιώνα μετά, τον Ιούλιο του 2010, οι πάγοι υποχώρησαν αρκετά και το ξύλινο πλοίο “Investigator” εντοπίστηκε κοντά στο σημείο όπου είχε εγκαταλειφθεί και στη συνέχεια βυθιστεί. Ήταν σε πολύ καλή κατάσταση όταν το βρήκε η ομάδα αρχαιολόγων Parks Canada με επικεφαλής τον Mαρκ-Αντρέ Μπερνιέ. Οι ίδιοι θα επιχειρήσουν να εντοπίσουν τον «Τρόμο» και το «Έρεβος», κάτι που δεν κατάφεραν να κάνουν, κατόπιν προτροπής της γυναίκας του Φράνκλιν, διάφορες αποστολές από την Μ.Βρετανία και την Αμερική στην διάρκεια του 19ου αιώνα. Τότε είχαν βρεθεί μόνο κάποια ίχνη και οι τάφοι τριών μελών του πληρώματος. Οι ιθαγενείς Ινουίτ έδωσαν στη συνέχεια κάποια στοιχεία για την πορεία της αποστολής ενώ ένα σημείωμα που βρέθηκε στη νήσο King William έριξε ακόμα λίγο φως στο μυστήριο.

Την δεκαετία του 1980 μια ομάδα ανθρωπολόγων εξέτασε τις σορούς των συντρόφων του Φράνκλιν και ειδικά του Τζων Τόρριγκτον, στον οποίον αναφέρεται και το διήγημα της Μ.Άτγουντ καθώς και η νύξη μου για μακάβριες εικόνες στην αρχή του κειμένου. Η ομάδα ανακάλυψε ότι μάλλον πέθαναν από πνευμονία ή φυματίωση εξ αιτίας του κρύου, σε συνδυασμό με δηλητηρίαση από μόλυβδο που βρέθηκε στις κονσέρβες τους ή στο σύστημα απόσταξης νερού των πλοίων. Οι επιστήμονες μίλησαν επίσης για υποθερμία, σκορβούτο καθώς και για την πιθανότητα καννιβαλισμού λόγω της έλλειψης τροφίμων.

Αυτή ήταν δυστυχώς η κατάληξη της φιλόδοξης αποστολής του τολμηρού καπετάνιου Σερ Τζων Φράνκλιν.

Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύθηκε το 2010 στο ηλεκτρονικό περιοδικό people and ideas. To 2014 μια αποστολή έφερε στο φως με την βοήθεια των πιο σύγχρονων μέσων το πλοίο Έρεβος στον Καναδά. Το 2016 εντοπίστηκε και ο Τρόμος, σε άριστη κατάσταση, σε ένα νησί του Καναδά στο Αρκτικό Αρχιπέλαγος.

Κείμενο: Λητώ Σεϊζάνη


Εκτύπωση   Email