Ωδή

στους Ελεύθερους Πολιορκημένους του 1973

(στους Ελευθέρους αγωνιζόμενους φοιτητές)

Άνοιξαν τα στήθη να φωνάξουν

λευτεριά, παιδεία και ψωμί

Άνοιξαν φτερά για να πετάξουν

μ' όραμα μια νέα χαραυγή,

-με ειρήνη και δημοκρατία σε τούτη τη γη-

Άστραφτε το βλέμμα σα γροικούσε

την ποθητή εκείνη την αυγή

χαμόγελο στα χείλη  ανθούσε

φούντωνε η αγάπη για ζωή.

Κι είχαν στα χέρια τους λουλούδια

π' άρωμα σκόρπιζαν παντού

Κι είχαν στα χείλη τους τραγούδια

και μια ελπίδα μέσ' το νου.

Άδραξαν τ' ονείρου τα λημέρια

απλώνοντας τριγύρω πλέριο φως

Μίλησαν για νέα καλοκαίρια

η λευτεριά ο μόνος τους σκοπός.

Σημαία στήσαν τη φωνή τους

του φόβου διώξαν τη σκιά

σαν ψαλμωδία η  ψυχή τους

μπόλιαζε τόλμη την καρδιά

Ω! σεις μοιραίες αλυσίδες

που πλέκετε της μοίρας το σκοινί

βγάλατε ψεύτρες τις ελπίδες

βάψατε μ' αίμα την αυγή.

Και σεις φωνές π' αντρίκεια εκράξτε

δεν σας ακούσαν οι ουρανοί

σας κάναν στείρες,  τώρα ψάξτε

τα συνθήματα που χουν σβηστεί

Τα έθαψε και αυτά η βία

τα 'καμε αίμα και νερό

Γιόμισε στέρνες με φοβία

Και φυλακές τον  πηγαιμό.

Και σεις στήθια σπαρμένα νιότη

κεντίδια της γενιάς μας της χρυσής

γίνανε στόχος για την πρώτη

σφαίρα της χούντας που μισείς.

Σίδερα, προσοχή τα σίδερα!

μια φωνή στη νύχτα κράζει

Κι ύστερα… χιόνι και τάφου ερημιά

Στο πρόσωπο τώρα ένα δάκρυ στάζει

Κι η φωνή της μάνας  που σπαράζει

που είστε παιδιά, που είναι η  λευτεριά…  

Μα ω! τι θαύμα είναι τούτο

το χιόνι λιώνει και με μιας

λαού φωνή μ ένα λαούτο

μια λειτουργιά ψάλλει για εσάς.

Ναι, σεις γενναία παλικάρια

που της θυσίας ευωδιάσατε το βωμό

είστε τ' αιώνια φανάρια

άσβηστη η φλόγα σας στης καρδιάς μας τον παλμό.

Σε σας δεν πρέπουν δάκρυα τώρα

κλάματα, θλίψες , στεναγμοί

μα δάφνες πρέπουν, όρκοι αγώνα

γιατί είστε η Αθάνατη, Αγνή

απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη Αδούλωτη, Ελληνική ψυχή

17/11/73

Δημήτρης Δουγένης, τότε δευτεροετής φοιτητής Ιατρικής Σχολής

Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής, ΕΚΠΑ

Οι στίχοι της μπαλάντας «ΩΔΗ» , γράφτηκαν  ξημερώματα Σαββάτου 17/11/1973. Ο πρώτος που την άκουσε ήταν ο αείμνηστος φίλος μας Μοναχός Πολύκαρπος Βουτσαράς, φοιτητής τότε της Θεολογίας, που με αγωνία ήρθε άγριο χάραμα να με βρει.

Ιστορικό

Σύντομο χρονικό της εξέγερσης του Πολυτεχνείου για καλύτερη κατανόηση του ποιήματος η ΩΔΗ

Η συνέλευση της Ιατρικής  που είχε κανονιστεί να γίνει το πρωί της Παρασκευής  16/11/1973, τέλειωσε γρήγορα. Το αμφιθέατρο σχεδόν γεμάτο. Ομόφωνα αποφασίστηκε να κατέβουμε από το Γουδί στο Πολυτεχνείο, που είχε ήδη καταληφθεί από φοιτητές του ΕΜΠ και Σχολών του ΕΚΠΑ κυρίως. Στο δρόμο ακούστηκαν συνθήματα, λίγοι περαστικοί μας χαιρετούσαν «μπράβο παιδιά κουράγιο». Περνώντας την πύλη του Πολυτεχνείου ενθουσιώδης η υποδοχή με αγκαλιές «που είσαστε… αργήσατε». Πρώτο μας σύνθημα Ψωμί, παιδεία, ελευθερία.  Ο συνάδελφός μου, αργότερα εκλεκτός Αναισθησιολόγος και γνώστης ηλεκτρονικών, ανταποκρινόμενος σε έκκληση από τα μεγάφωνα, μου άφησε τη βαριά του τσάντα και πήγε να βοηθήσει στο ραδιοφωνικό σταθμό. 

Με εντολή του Συντονιστικού, ανέλαβα κουζίνα, τακτοποίηση τροφών, αποθήκευση νερού σε ποτήρια, γράψιμο και μοίρασμα συνθημάτων μέσα από τα κάγκελα στον κόσμο. Μάλλον γιορτινή μου φαίνονταν η ατμόσφαιρα, δεν προμήνυε θανατικό παρά μόνο ευγενή επαναστατική διάθεση, ανιδιοτέλεια, μια φυσική ειρηνική αντίδραση χωρίς καμιά διάθεση ηρωισμού από κανένα. Μάλλον ήμουν ακόμα νέος και άγουρος με  ρομαντική κυρίως προσέγγιση και ενθουσιώδη αυθορμητισμό, ιδιαίτερα μαθαίνοντας τα νέα για κινητοποιήσεις και στα άλλα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης, Πάτρας και Ιωαννίνων.  Στην κοινή συνέλευση Ιατρικής και Οδοντιατρικής, προτάθηκε για πρώτη φορά η ανάγκη να καλέσουμε τους πολιτικούς - Μαύρο, Κανελλόπουλο, Ηλιού - να αναλάβουν τον αγώνα. Νέος στα πράγματα, ψήφισα όχι, να συνεχίσουμε μόνοι μας είπα, καθώς βλέπαμε ανταπόκριση από τον κόσμο που είχε περικυκλώσει τους δρόμους γύρω από το Πολυτεχνείο.

Νύχτωσε γρήγορα, το «Πότε θα κάνει ξαστεριά» το τραγουδήσαμε όλοι με τον Ξυλούρη, οι φωνές μας ανέβαιναν στον ουρανό ως θυμίαμα ελευθερίας. Έφυγα μαζί του λίγο πριν κλείσει η πόρτα στη Στουρνάρη. Ντράπηκα να φύγω αμέσως, χάθηκα στο κόσμο στο απέναντι αγαπημένο μου θέατρο Άλφα. Σε λίγο άκουσα τους πρώτους πυροβολισμούς από τα Χαυτεία. Τότε μόνο ένιωσα φόβο, κατάλαβα πως τα πράγματα θα γίνουν δύσκολα. Άρχισαν και καπνογόνα. Λες να παρέμβει ο στρατός που κάποιος είπε στη συνέλευση και γω το θεώρησα αστεία αερολογία; Αγόρασα παρακάτω τραντζιστοράκι να ακούω και  περπατώντας προσεκτικά μέσα από το Μεταξουργείο βγήκα Ιερά Οδό και έφθασα Αιγάλεω. Στο ναό του Εσταυρωμένου χτύπησαν οι καμπάνες, αμέσως ακούστηκαν σειρήνες. Έκλεισα το ραδιοφωνάκι και κρύφτηκα. Έφθασα τρέχοντας σπίτι κουβαλώντας δυο τσάντες, το φόβο και την αγωνία μου. Ο σταθμός «Εδώ Πολυτεχνείο» συνέχισε να ακούγεται ζητώντας βοήθεια γιατρούς για καμμιά ώρα περίπου με δραματικές εκκλήσεις και παραινέσεις στους αδελφούς στρατιώτες και ζητώντας γιατρούς και φάρμακα για τραυματίες. Δε θυμάμαι πόση ώρα έκλαψα, πιο πολύ για την ανημποριά μου, τους εγκατέλειψα έλεγα μέσα μου. Ύστερα πήρα τη κιθάρα, σε τρίτο πρόσωπο, ντρεπόμουν να μιλήσω σε πρώτο …. «άνοιξαν τα στήθη να φωνάξουν λευτεριά, παιδεία και ψωμί…», τραγουδάκι στο πόδι η «Ωδή στους Ελεύθερους Πολιορκημένους του 1973» κάπως ξελάφρυνα με το τελευταίο τσιγάρο. Νωρίς το πρωί, σαν το’ χα μισοτελειώσει, ήρθε ο φίλος μου ο Πολύκαρπος ανήσυχος για μένα και την  κατάσταση. Δε ξέραμε τι να κάνουμε. Κρυφά πήρα το αυτοκίνητο του πατέρα μου και από το Γαλάτσι έφθασα στο Γενικό Κρατικό. Μια προϊστάμενη με ενημέρωσε, όταν της είπα πως είμαι δευτεροετής, πως  δε χρειάζονται βοήθεια, καλύτερα να φύγω. Άφησα το αυτοκίνητο στην Ευελπίδων με τα πόδια πέρασα από το Πολυτεχνείο, είδα συντρίμμια, λίγους αστυνόμους στο προαύλιο. Ξαφνικά ένιωσα πως «ωρίμασα» μέσα σε ένα 24ωρο. Το μεσημέρι με πήρε ο ύπνος με τα ρούχα στο πάτωμα. Αργότερα μάθαμε την καταστροφή, τους νεκρούς τους τραυματίες και ακούσαμε το ψεύτικο παραμύθι της χούντας, που είχε πλέον κλυδωνιστεί αλλά έμελλε να φέρει δυστυχώς και άλλες καταστροφές στον τόπο μας, τις οποίες οι συνεχιζόμενοι φοιτητικοί αγώνες δε μπόρεσαν να αποτρέψουν.

Ένα πανώ με ΙΣΤΟΡΙΑ 1η επέτειος Πολυτεχνείου Καμμία πορεία δε μας δεχόταν.  Τελικά το πανώ παρέλασε αγέρωχο με περηφάνεια και χειροκρότημα από το πλήθος μαζί με λίγα δάκρυα μου ανάμεσα στις οργανωμένες κομματικές νεολαίες.