«’Ενας τίμιος και ειλικρινής καλλιτέχνης απέθανε, σχεδόν υπό εχεμύθειαν, όπως επέρασε και την ταλαιπωρημένην του ζωήν» έγραφε ο Παύλος Νιρβάνας, επ’αφορμή του θανάτου του ζωγράφου το 1913. 

Ο Πολυχρόνης Λεμπέσης ( Σαλαμίνα 1848- Αθήνα 1913) ήταν σπουδαίος Έλληνας ζωγράφος, χαρακτηριστικός εκπρόσωπος της Σχολής του Μονάχου. Ο Λεμπέσης ήταν γιος βοσκού από την Σαλαμίνα. Η οικογένειά του ήταν αρβανίτικης καταγωγής από τα Παραπούγγια (Λεύκτρα) της Θήβας. Στην Σαλαμίνα, ο Λεμπέσης πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του και αποτύπωσε τις εικόνες εκείνης της περιόδου σε πολλά από τα κατοπινά ζωγραφικά του έργα. Σπούδασε ζωγραφική στην Αθήνα αρχικά. Με την υποστήριξη του αρβανίτη πολιτικού Δημητρίου Βούλγαρη ή Τζουμπέ, έλαβε υποτροφία και συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία του Μονάχου.

Στο Μόναχο έγινε φίλος με τον ήδη γνωστό έλληνα ζωγράφο Νικόλαο Γύζη. Μαθήτευσε επίσης στα εργαστήρια του Βίλχελμ Λίντενσμιτ του Νεότερου (Wilhelm Lindenschmidt dJ.) και του Λούντβιχ φον Λοφτς (Ludwig von Löfftz). 

 Το 1880, ο Λεμπέσης επέστρεψε στην Αθήνα, για να εγκατασταθεί στην περιοχή του Θησείου. Παρότι ήταν εξαιρετικός τοπιογράφος, σύντομα έγινε γνωστός για το ταλέντο του ως προσωπογράφος. Δέχθηκε αρκετές παραγγελίες για πορτρέτα από ευκατάστατους αστούς της εποχής του (Καψάλης, Σανταρόζας, Σερπιέρης, Λεβίδης, κ.ά.) και ήταν ο προσωπογράφος της οικογένειας Δραγούμη η οποία και τον στήριξε εμφανώς.

Πορτραίτο Μαρίας Δραγούμη

Πορτραίτο του ποιητή Κώστα Κρυστάλλη

Ο Λεμπέσης ήταν γνωστός και ως αγιογράφος. Μετά 1883 δούλευε κυρίως θρησκευτικά θέματα. Στο ατελιέ του επί της οδού Στουρνάρα ζωγράφιζε εικόνες και έπαιρνε παραγγελίες για τοιχογραφίες αθηναϊκών εκκλησιών. Μεταξύ άλλων, ζωγράφισε την Πλατυτέρα των ουρανών στον Άγιο Γεώργιο Καρύτση, που θεωρείται το καλύτερο θρησκευτικό έργο του, στον Άγιο Κωνσταντίνο Πειραιώς και στους Αγίους Θεοδώρους του Α΄ Νεκροταφείου Αθηνών. Ζωγράφισε επίσης το τέμπλο στον Άγιο Δημήτριο της Σαλαμίνας. Ο Λεμπέσης επίσης έχει αγιογραφήσει μερικές αγιογραφίες του Άγιου Μηνά Σαλαμίνας.

Όπως ο φίλος του ο διηγηματογράφος Παπαδιαμάντης, πέθανε πάμφτωχος και αγνοημένος· ίσως επειδή εκείνο τον καιρό είχε αρχίσει η στροφή από τον γερμανικό ακαδημαϊσμό προς τα πιο σύγχρονα ρεύματα από το Παρίσι. Πέθανε και ετάφη στη Σαλαμίνα μετά από μια μακρά διαμονή του στον Πειραιά. Για να καλυφθούν τα έξοδα της κηδείας του, πουλήθηκαν όλοι σχεδόν οι πίνακές του στην τιμή των δύο με τριών δραχμών το κομμάτι. Στην μοναδική νεκρολογία που γράφτηκε για τον ζωγράφο την άνοιξη του 1913, ο Παύλος Νιρβάνας σημείωσε:

«Ένας τίμιος και ειλικρινής καλλιτέχνης απέθανε σχεδόν υπό εχεμύθειαν, όπως επέρασε και την ταλαιπωρημένην του ζωήν […] και όμως το έργο του Πολυχρόνη Λεμπέση κατέχει ήδη την θέσιν εις την Νεοελληνικήν Τέχνην και η καλλιτεχνική κριτική, όταν έλθει η στιγμή να χωρισθούν τα πρόβατα από τα ερίφια θα ενασχοληθεί με αυτό κατά την αξία του και την σημασία του.»

 Η αναγνώριση του έργου του Λεμπέση επανήλθε μετά από πολλές δεκαετίες και σήμερα ο ζωγράφος αυτός θεωρείται ως ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου.

 Τα έργα του που είναι γνωστά στο κοινό — μαζί με τις αγιογραφίες του σε εκκλησίες της Αθήνας, του Πειραιά και της Σαλαμίνας — δεν ξεπερνούν τα εκατό. Ορισμένα από τα πιο γνωστά του έργα βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη (Γυμνό, Το αγόρι με τα κουνέλια, Η ανιψιά του καλλιτέχνη, Προσωπογραφία του αδελφού του, κ.ά.), στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ στο Μέτσοβο (Το κορίτσι με τα περιστέρια) και στο Τελλόγλειο Ίδρυμα στην Θεσσαλονίκη (Το αλητόπαιδο).

_

Αναδημοσίευση από το Πειραϊκό Κύμα