Ο φύλακας του ηφαιστείου

Ο φύλακας του ηφαιστείου και η έκρηξη του Πλινίου

Στα βάθη του μυαλού μου υπάρχει κάτι που είχα διαβάσει παλιότερα, αλήθεια ή ψέματα δεν ξέρω. Στις Φιλιππίνες, λέει, στις πλαγιές ή στους πρόποδες ενός ηφαιστείου, ένας άνθρωπος έχει σαν επάγγελμα να φυλάει το ηφαίστειο. Δηλαδή έχει αναλάβει να παρακολουθεί τις κινήσεις του, ώστε να προειδοποιεί τα γύρω χωριά σε περίπτωση επικείμενης έκρηξης. Τρομακτικό; Ένας ανθρώπινος σεισμογράφος. Ρομαντικό; Ένας άνθρωπος τόσο κοντά στη φύση, όπως άλλοτε οι παλιοί φαροφύλακες.

Στην Ασία τα ηφαίστεια είναι πολλά και κατά καιρούς ξεσπάνε με καταστροφική μανία. Στην Ευρώπη λίγες εκρήξεις έχουν μείνει στην ιστορία με τόσο μελανά γράμματα όσο εκείνη της Θήρας πριν 3600 χρόνια –η λεγόμενη Μινωική έκρηξη- καθώς και αυτή του Βεζούβιου που το 79 μ.Χ. μεταμόρφωσε την Πομπηία σε σωρούς από στάχτη. Οι ανασκαφές του 1748 και αργότερα του 1870 έφεραν στο φως αυτό που όλοι γνωρίζουμε σήμερα: μια λαμπρή πόλη με τα παλάτια της, τους κατοίκους της, την καθημερινότητά της γενικά, ανέπαφη και απολιθωμένη.

Από απέναντι, από τη Νάπολη, ένας άνθρωπος, αυτόπτης μάρτυς της τρομερής έκρηξης του Βεζουβίου, ο σοφός Πλίνιος ο νεότερος, περιέγραψε αυτά που είδε σε μια επιστολή, που έλεγε τα εξής:

Στις 24 Αυγούστου, γύρω στη 1 το μεσημέρι, η μητέρα μου του ζήτησε (αναφέρεται στον θείο του Πλίνιο τον πρεσβύτερο, επίσης Ρωμαίο σοφό) να παρατηρήσει ένα σύννεφο που είχε εμφανιστεί και είχε πολύ ασυνήθιστο μέγεθος και σχήμα. Εκείνος είχε μόλις κάνει μια βόλτα στον ήλιο και αφού πλύθηκε με κρύο νερό και έφαγε κάτι ελαφρύ, είχε επιστρέψει στα βιβλία του. Σηκώθηκε αμέσως και βγήκε έξω σε ένα ανηφορικό σημείο απ’όπου είχε καλύτερη θέα αυτού του παράξενου φαινομένου. Ένα σύννεφο, -από ποιό βουνό ήταν δεν μπορούσαμε να ξέρουμε σε τέτοια απόσταση- (αλλά αργότερα μάθαμε πως ήταν από τον Βεζούβιο), ανέβαινε, και για την εμφάνισή του δεν μπορώ να σας δώσω καλύτερη περιγραφή απ’το να το παρομοιάσω με πεύκο, γιατί έφτανε σε μεγάλο ύψος στο σχήμα ενός πολύ ψηλού κορμού που άνοιγε στην κορυφή σαν να είχε κλαριά. Υποθέτω πως αυτό συνέβαινε είτε επειδή μια δυνατή ριπή αέρα ανάγκαζε την δύναμή του να μειώνεται καθώς πήγαινε προς τα πάνω είτε επειδή το ίδιο το σύννεφο πιεζόταν απ’τον ίδιο του τον όγκο και διαστελλόταν έτσι όπως το περιέγραψα. Μερικές φορές έδειχνε φωτεινό και άλλες σκοτεινό και με στίγματα, ανάλογα με το πόσο φορτωμένο ήταν με χώμα και στάχτη. Το φαινόμενο φάνηκε σ’έναν άνθρωπο που γνώριζε τόσα και ερευνούσε άλλα τόσα όπως ο θείος μου, εκπληκτικό και άξιο περαιτέρω παρατήρησης.

Ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος έχασε τη ζωή του εκείνη την ημέρα καθώς προσπαθούσε να σώσει κάποιους φίλους του από το σημείο της έκρηξης. Ο ανηψιός του επέζησε. Οι ηφαιστειακές εκρήξεις που έχουν τα χαρακτηριστικά που περιέγραψε ο Πλίνιος ο νεότερος, φέρουν το όνομά του.

Δείτε, αν θέλετε εδώ ένα αφιέρωμα στην καταστροφή της Πομπηίας και του Ηρακλείου ή Ερκολάνο, από το Βρετανικό Μουσείο.

Κείμενο: Λητώ Σεϊζάνη

Πρώτη δημοσίευση: peopleandideas

 


Εκτύπωση   Email