Η μαντάμ Σουσού μετακομίζει αλλά τα παλαιά τοπωνύμια την κυνηγάνε!

Είναι γνωστόν ότι ως λαός δεν έχουμε στο «πεντιγκρί» μας τίτλους ευγενείας, δεν έλκουμε την καταγωγή  από λόρδους, μαρκήσιους, ούτε καν από βαρώνους. Επίσης, εκτός από την έλλειψη τίτλων ευγενείας έχουμε και άλλους παράγοντες που, αλλοίμονο, είναι δηλωτικοί της καταγωγής μας. Τα επώνυμα ας πούμε ή στην περίπτωσή μας, τα τοπωνύμια. Μεγάλος καημός!

 Ας πάρουμε την περίπτωση της μαντάμ Σουσού, φανταστικής μεν persona-δημιούργημα του Δ. Ψαθά η οποία όμως συνοψίζει πολλά από τα τραγελαφικά που συνθέτουν το πορτραίτο της ελληνικής κοινωνίας στα παλιά χρόνια. Μπορεί η καημένη η μαντάμ Σουσού να προσπαθούσε απεγνωσμένα να αναβαθμιστεί κοινωνικώς αλλά η χωμένη στη λάσπη συνοικία που έμενε, - όσο γαλλικό αξάν και να έβαζε στην εκφορά του ονόματός της, παρέμενε η λαική συνοικία του Μπύθουλα!

 Μπύθουλας ή Βούθουλας ή Βουθούλοι, συνοικία δυτικά της Ακαδημίας Πλάτωνος. Παλαιά τοπωνυμία σημαίνουσα βυθουλόν, δηλαδή χαμηλόν και λασπώδες έδαφος. Κατά την τελευταίαν περίοδον της Τουρκοκρατίας επεκράτει ο τύπος Βουθούλοι.*

Το όνειρο της μαντάμ Σουσού, ήταν να μετοικήσει στις πιο σικ περιοχές της τότε Αθήνας και δη στο Κολωνάκι. Ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα χάρη σε μια ουρανοκατέβατη κληρονομιά. Πού να ήξερε όμως η «πτωχή» ότι και στην «σικ» περιοχή τα παλαιά τοπωνύμια ξύνουν την γυαλιστερή επιφάνεια και αφήνουν να φανεί το ταπεινό παρελθόν!  Δυο από τους πολλούς χειμάρρους που κατέκλυζαν τον χειμώνα πολλά σημεία της πρωτεύουσας διέσχιζαν την περιοχή του Κολωνακίου, είχαν δε και πολύ εύγλωττες ονομασίες.  

 Βοϊδοπνίχτης, Παλαιά τοπωνυμία από ομώνυμον χείμαρρον του Λυκαβηττού, σχηματιζόμενον από δύο κλάδους, εκ των οποίων ο είς κατείχε την θέσιν της σημερινής οδού Δημοκρίτου και ο άλλος της οδού Λυκαβηττού. Παρά την οδόν Ακαδημίας ηνούντο εις έν ρέμα, το οποίον ετρέπετο προς την οδόν Σταδίου.*

Χεζοπόταμο, Τοπωνυμία της περί το μέσον της οδού Βουκουρεστίου περιοχής, προκύψασα από ομώνυμον χείμαρρον του Λυκαβηττού, ο οποίος, σχηματιζόμενος παρά την οδόν Δημοκρίτου, κατέληγε δια των οδών ακαδημίας και Βουκουρεστίου εις τον Βοϊδοπνίχτη.*

 Κι αν για τον Βοϊδοπνίχτη αντιλαμβανόμαστε ότι τα ορμητικά νερά του παρέσυραν δύστυχα ζώα, ο Χεζοπόταμος, με το τόσο μα τόσο ρεαλιστικό όνομα, δεν αφήνει καμμιά αμφιβολία για την αξιοποίησή του, σε παλαιότερες εποχές, από τους κατοίκους της περιοχής. Είτε δια της φυσικής τους παρουσίας με αφόδευση sur place ή με την απόρριψη των δοχείων νυκτός άμα και ημέρας με το πολύτιμό τους περιεχόμενο στον περί ου ο λόγος «ευώνυμο» χείμαρρο!

 Κείμενο : Μαριάννα Καραβασίλη

Σημ. : Τον χάρτη και τις πληροφορίες για τα τοπωνύμια πήραμε από : Κώστας Η. Μπίρης : Αι τοπωνυμίαι της πόλεως και των περιχώρων των Αθηνών. Α’ έκδοση 1971