Διάσημα τέκνα της Βικτωριανής εποχής που έγραψαν υπέροχες οπερέτες!

Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει χαρίσει στον κόσμο πολύ σημαντικούς λογοτέχνες, μεγάλους ηθοποιούς του θεάτρου και του κινηματογράφου, και διάσημα συγκροτήματα ροκ μουσικής. Η συμβολή της χώρας αυτής στην κλασσική μουσική δεν θα λέγαμε ότι είναι καθοριστική, οπωσδήποτε τα σκήπτρα τα κρατάνε οι Γερμανοί. Υπάρχουν μεν οι Έλγκαρ και Περσέλ αλλά δεν θα έλεγε κανείς ότι είναι ισάξιοι ενός Μπαχ ή ενός Μπετόβεν.

Υπάρχουν όμως στον χώρο της μουσικής και δυο τέκνα της Αγγλίας, οι Gilbert and Sullivan, που έζησαν τη Βικτωριανή εποχή και έγραψαν πολλές, υπέροχες οπερέτες.  Στην Ελλάδα δεν είναι ιδιαίτερα γνωστοί, αν και κατά καιρούς παίζονται κομμάτια τους στο ραδιόφωνο ή ανεβάζεται κάποιο έργο τους από έναν, ερασιτεχνικό συνήθως, θίασο που έχει κάποια σχέση με την αγγλική μουσική.  Κάποτε είχε προβληθεί στους κινηματογράφους μια ταινία για τη ζωή των Γκίλμπερτ και Σάλλιβαν ενώ στην τηλεόραση έχει παιχτεί κατ’επανάληψη το έργο τους «Οι πειρατές της Πενζάνς» με πρωταγωνιστή τον Αμερικανό ηθοποιό Κέβιν Κλάϊν.

 Στις αγγλοσαξωνικές χώρες, πάντως, οι ευχάριστες οπερέτες των Γκίλμπερτ και Σάλλιβαν είναι ιδιαίτερα αγαπητές και υπάρχουν θίασοι που ασχολούνται αποκλειστικά με το ανέβασμα των έργων αυτών και δεν περιλαμβάνουν τίποτε άλλο στο ρεπερτόριό τους.  Επίσης διοργανώνονται και διάφορα φεστιβάλ Γκίλμπερτ και Σάλλιβαν, όπως είναι αυτό του Μπάξτον στην Αγγλία.
Η πρώτη μου επαφή με τους Γκίλμπερτ και Σάλλιβαν έγινε μέσα απ’την ταινία «Οι δρόμοι της φωτιάς» όπου-πέρα από την βραβευμένη με όσκαρ μουσική του δικού μας Vangelis- ένας απ’τους πρωταγωνιστές τραγουδάει την άρια “For he is an Englishman…” 

Μετά απ’αυτή την τυχαία συνάντηση με το έργο τους, θέλησα να μάθω περισσότερα για τους δυο δημιουργούς και καταγοητεύτηκα ακούγοντας το «Mikado», ένα μουσικό έργο που εκτυλίσσεται στην Ιαπωνία, τους «Γονδολιέρηδες» που λαμβάνουν χώρα, φυσικά, στη Βενετία, το «H.M.S. Pinafore», την «Ιολάνθη»,την με εντυπωσιακό σκηνικό αλλά όχι ιδιαίτερα επιτυχημένη «Utopia, Limited; or, The Flowers of Progress», όπως και όλες τις υπόλοιπες οπερέτες τους, 14 εν συνόλω.

Όλα στους στίχους του Γκίλμπερτ και στη μουσική του Σάλλιβαν είναι πληθωρικά. Τα λόγια σε κατακλύζουν σαν καταρράκτης που πέφτει επάνω σου, λόγια πολλά, λόγια υπερβολικά, λόγια επιτηδευμένα όπου το χιούμορ έχει την πρώτη θέση, ένα χιούμορ ξεκαρδιστικό, ανατρεπτικό, αλλά ποτέ ανόητο ή σαχλό, ακόμα και όταν μοιάζει τέτοιο εκ πρώτης όψεως.  Είναι πολύ δύσκολο για τον καλλιτέχνη που τραγουδάει αυτούς τους στίχους να τους μάθει απ’έξω.  Είτε πρόκειται για σόλο είτε για χορωδιακά μέρη, οι στίχοι πρέπει να ειπωθούν γρήγορα και σωστά αλλά συχνά μοιάζουν με γλωσσοδέτες και η απόδοσή τους απαιτεί όχι μόνο καλή φωνή αλλά και εξαιρετικό ταλέντο στην αποστήθιση.

Κι όμως παρά την ελαφράδα της μουσικής τους, παρά την παιγνιώδη φύση των στίχων τους, παρ’όλο που στα έργα τους κοροϊδεύουν τους πάντες, ακόμα και τους εαυτούς τους, ούτε η ζωή των Γκίλμπερτ και Σάλλιβαν ούτε η συνεργασία τους υπήρξε πάρα πολύ εύκολη. Οι δυο προσωπικότητές τους συγκρούονταν συχνά και κάποια στιγμή ήρθαν σε τέτοια ρήξη ώστε διέλυσαν τη συνεργασία.

Τα έργα τους, όμως, αποδείχθηκαν διαχρονικά. Ακόμα και σήμερα, που η σάτιρα της βικτωριανής εποχής δεν μας λέει τίποτα, εξακολουθούμε να γελάμε με ορισμένα κομμάτια κι ας δείχνουν έντονο μισογυνισμό και μισανθρωπισμό, όπως το “ I got a little list” όπου σε μια «μικρή λίστα» περιλαμβάνονται όλοι οι άνθρωποι που αν εξαφανιστούν από προσώπου γης δεν θα λείψουν από τον Κο-Κο, τον δήμιο, στην οπερέτα «Mikado»:

Αυτόν που παίζει μπάντζο και τους άλλους της φυλής του
Καθώς και τον πιανίστα-οργανίστα, τον έβαλα στη λίστα!
Κι όσοι μέντα μασάνε και μες στη μούρη στη φυσάνε
Δεν θα μου λείψουνε ποτέ –δεν θα μου λείψουνε ποτέ!
Ούτε κι ο ανόητος που παινεύει μ’ενθουσιασμό
Κάθε αιώνα πριν απ’τον δικό του, κάθε χώρα εκτός απ’τη δική του
Ούτε η κυρία απ’την επαρχία που ντύνεται εκκεντρικά
Και «δεν χορεύει γενικά, αλλά θα ήθελε να δοκιμάσει»
Ούτε εκείνη η μοναδική ανωμαλία, η γυναίκα που γράφει βιβλία-
Δεν νομίζω να μου λείψει –σίγουρα δεν θα μου λείψει!

Αν, όμως, δεν υπήρχαν οι οπερέτες των Γκίλμπερτ και Σάλλιβαν νομίζω ότι θα μας έλειπαν –ναι, σίγουρα θα μας έλειπαν!

 Πρώτη δημοσίευση : www.peopleandideas.gr