"Ποιός είναι αυτός που δεν λαχτάρησε να πιεί";;;  Μάλλον κανένας, απαντώ μόνη μου στην ρητορική ερώτηση του λαϊκού αγαπημένου άσματος. Τρανή απόδειξη του κεντρικού θέματος του κομματιού, είναι ο μακρύς κατάλογος των ελληνικών τραγουδιών με θέμα την αμαρτία και την ερωτική απιστία. Την κάθε είδους αμαρτία που την συναντάμε σε κάθε είδους ελληνικό τραγούδι. Για δώστε βάση λοιπόν:

«Φιλεντέμ». Παραδοσιακό κρητικό τραγούδι. Οι περισσότεροι από μας το μάθαμε από την φωνή του Νίκου Ξυλούρη.

«Ξύπνα αγάπη μου». Υπέροχο, ρομαντικό τραγούδι του Κώστα Γιαννίδη από τη δεκαετία του ’60.

«Δώδεκα η ώρα». Λαϊκό – ρεμπέτικο του Τσιτσάνη σε ερμηνεία Σωτηρίας Μπέλλου, 1969. 

Τα τραγούδια φαντάζομαι τα γνωρίζετε. Έχετε προσέξει τους στίχους; Στο πρώτο ο τραγουδιστής ευθαρσώς μας δηλώνει πως αγαπά μια παντρεμένη και μάλιστα παρακαλά τον Θεό να την φωτίσει ν’απαρνηθεί τον άντρα της κι εκείνον ν’αγαπήσει. Κι όχι μόνον, αλλά σκαρφίζεται και τεχνάσματα για να διώξει από το σπίτι τα παιδιά της (το ένα το στέλνω για νερό, το άλλο για ξυλαράκια).

Στο «Ξύπνα αγάπη μου» (ένα από τα πιο αγαπημένα μου ελληνικά τραγούδια) μια γυναίκα σκουντά τον ερωτικό της σύντροφο να ξυπνήσει, γιατί ξημέρωσε και φοβάται μην τους βρούνε αγκαλιά, ύστερα από ατέλειωτες ώρες ερωτικών στιγμών (τα δυο τριαντάφυλλα που ήταν πλάι σου κι αυτά μαράθηκαν) Τί να κρύβουν άραγε;…

Και στο «Δώδεκα η ώρα» κάποιος ερωτευμένος νέος (η Σωτηρία Μπέλλου εν προκειμένω…) κανονίζει με το κορίτσι του σχέδιο απόδρασης – απαγωγής από την οικογενειακή εστία και την γονική προστασία. Αν σε καταλάβει Μαριώ η μάνα σου…Πες της για να πάει να φέρει το γιατρό, ώσπου να τον φέρει έχουμε καιρό.

Υπάρχουν άραγε σ’άλλον λαό τόσα πολλά τραγούδια που να μιλούν για απαγορευμένους, παράνομους κι αμαρτωλούς έρωτες; Σ’όλον τον κόσμο, το πιο κοινό θέμα τραγουδιών είναι η αγάπη. Ο ανεκπλήρωτος έρωτας, ο πόθος, η «καψούρα», η προδοσία, το ερωτικό πάθος, ο χωρισμός, οι χαρές της αγάπης, έχουν τραγουδηθεί και θα τραγουδιούνται από τη μια άκρη της γης ως την άλλη. Και στην Ελλάδα πρώτη και καλύτερη. Η παράνομη αγάπη όμως κατέχει μια εξέχουσα θέση στους στίχους μας – και στις καρδιές μας προφανώς.

Και έχουμε να κάνουμε με πολλών ειδών παρανομίες, απιστίες και αμαρτίες. Η πιο «αγνή» βέβαια είναι αυτή του «Δώδεκα η ώρα», όπου συνήθως κάποια κοπέλα , αγαπά κάποιον νεαρό, τον οποίο όμως η οικογένεια δεν εγκρίνει για διάφορους λόγους, κυρίως όμως γιατί απλά δεν είναι «πρέπον». Χαρακτηριστικό παράδειγμα «Η Μαργαρίτα –Μαργαρώ» με την τρελή την μάνα που την κλειδώνει μοναχή…αλλά το ζεύγος πάντα βρίσκει τον τρόπο (σαν θέλω να μπω στην κάμαρη σου μου ρίχνεις μεταξωτό σκοινί).

Ο μεγάλος χαμός όμως γίνεται με τους παντρεμένους (ή απλά δεσμευμένους). Τα τραγούδια είναι ατελείωτα και σε όλα τα είδη. Τί δημοτικά («της οβραιοπούλας», «Κατερίνα Καλπαζάνου» «άπιστη γυναίκα»), τί ρεμπέτικα («το μεγάλο μου το κρίμα», «αγαπώ μια παντρεμένη», «ο παντρεμένος» του Β.Τσιτσάνη), τί ελαφρολαϊκά («Δεν υπάρχει ευτυχία»,  «Παράλληλη αγάπη»), τί παλιά λαϊκά («Κρίμα που’σαι παντρεμένη», «Το παράνομο φιλί» «Γλυκειά μου αμαρτία»), τι σύγχρονα λαϊκά («Παράνομη αγάπη μου», «Ένα σπίτι καίγεται»),  αμέτρητα σκυλάδικα («Και παντρεμένος σ’αγαπώ ακόμα», κι ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό… ¨Άλλες φορές «παντρεμένοι κι οι δυο», άλλες πάλι ο ένας από τους δυο, καμία φορά ντρέπονται γι’αυτό που κάνουν, συνήθως όμως όχι και το βροντοφωνάζουν χωρίς ντροπή, με καμάρι θα έλεγα, αφού το πάθος είναι τόσο δυνατό που ας γίνει ό,τι θέλει…

Υπάρχει βέβαια κι ένας σεβαστός αριθμός τραγουδιών, όπου δεν αποκαλύπτεται το είδος της  αμαρτίας ή της παρανομίας.(«Μυστικέ μου έρωτα», «Ο αναμάρτητος» …) Πρόκειται για μοιχεία, πρόκειται για μεγάλη διαφορά κοινωνικής τάξης, για ηλικιακή ίσως διαφορά…δεν μας το λένε ξεκάθαρα. Θυμηθείτε το ανεπανάληπτο «Πρέπει» του Άκη Πάνου, από τη Βίκυ Μοσχολιού… «ασφαλώς και δεν πρέπει να μας δούνε παρέα…ασφαλώς και το ξέρω πως δεν είμαστε ίδια…είμαι εκείνη που είμαι κι έχεις όνομα κάποιο…» Δεν είναι τόσο μεγάλος ο έρωτας ή το πάθος, όσο η πικρία που νιώθει για κάτι που –προφανώς λόγω κοινωνικής διαφοράς- τελειώνει πριν καλά καλά αρχίσει (είναι η πρώτη μας νύχτα, πρώτη και τελευταία…).

Νομίζω, δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία το πόσα πολλά τραγούδια έχουν τραγουδήσει, υμνήσει, κλάψει και θρηνήσει την ερωτική αμαρτία, αλλά το ότι έχουν γραφτεί μερικά από τα ωραιότερα –λαϊκά κυρίως- ελληνικά κομμάτια. «Πρέπει» και «Ξύπνα αγάπη μου», που ήδη ανέφερα, «Αν είναι η αγάπη αμαρτία» του Μ.Πλέσσα με την μοναδική φωνή της Τζένης Βάνου  (αδικημένη τραγουδίστρια και άτυχη μάλλον) «Συ μου χάραξες πορεία» του Απ.Καλδάρα από την Γιώτα Λύδια (…κι είπα τώρα ό,τι θέλει ας γίνει …να ζητάω… τα παράνομα φιλιά σου), «Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα» του πάντα πονεμένου Άκη Πάνου και πάλι Γιώτα Λύδια (κι αν είναι η αρχή στην κατηφόρα…), «Δεν υπάρχει ευτυχία» (… που να κόβεται στα τρία, στην περίπτωση μας όμως δεν υπάρχει άλλος δρόμος). Ακόμα κι ο Μάνος Χατζηδάκις είχε ξεκινήσει «Τα τραγούδια της αμαρτίας», έναν κύκλο τραγουδιών σε ποίηση Ντίνου Χριστιανόπουλου και Γιώργου Χρονά για νεανική λαϊκή φωνή, ανδρική χορωδία και στρατιωτική μπάντα, αλλά δεν πρόλαβε να  το ολοκληρώσει. 

Το έχουμε μήπως στο αίμα μας κι είμαστε πιο «αμαρτωλοί» από τους Αγγλους π.χ.; Δεν το νομίζω… Ή μήπως απλά τα συναισθήματά μας είναι τόσο έντονα που δεν ντρεπόμαστε να το πούμε… Ο έρωτας, το πάθος κι ο πόνος μας γι’αυτό που ζούμε –και που το κάνουμε τραγούδι- έχουν τέτοια ένταση και δύναμη που θέλουμε να το τραγουδήσουμε και να το χορέψουμε.

Εσκεμμένα μέχρι τώρα δεν ανέφερα την αδιαμφισβήτητη πρωταθλήτρια της τραγουδιστικής αμαρτίας (Ιστορία μου αμαρτία μου, Κι αν κάνω άτακτη ζωή, Κρυφή μου αγάπη αμαρτωλή μου, Παράνομη μου αγάπη, Έχω κι εγώ το παρελθόν μου κ.τ.λ., κ.τ.λ.), την Ρίτα Σακελλαρίου. Ειδικά το ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΟΥ ΑΜΑΡΤΙΑ ΜΟΥ, είναι ένα από τα ωραιότερα λαϊκά. Κι εδώ θέλω να σας πω μια παρατήρηση που έχω κάνει: Όσοι εξ υμών διασκεδάζετε σε νυχτερινά κέντρα –κοινώς μπουζούκια, πιθανόν το έχετε προσέξει. Στα 9 από τα 10 μαγαζιά, την ώρα του μεγάλου κεφιού -του λαϊκού προγράμματος, κατά το κοινώς λεγόμενο- θα ακουστεί αυτό το τραγούδι. Αν μπορούσατε από μια μεριά να δείτε, να προσέξετε ΟΛΟΥΣ τους  θαμώνες να  το τραγουδάνε –εν χορώ- από την αρχή ως το τέλος και κυριολεκτικά να σπαράζουν στο σημείο που λέει «αυτή τη γλύκα της κλεμμένης ευτυχίας, λίγο πολύ όλοι την έχουμε γευτεί»(κι εδώ κλείνουν τα μάτια, βγάζοντας την κορώνα…), τότε θα καταλαβαίνατε την επιθυμία μου να γράψω αυτό εδώ που μόλις διαβάσατε.

Κείμενο: Marlykon

Η φωτογραφία είναι από την νουάρ ταινία του 1947 ¨Η άπιστη" (The Unfaithful) σε σκηνοθεσία Vincent Sherman , με πρωταγωνιστές την Ann Sheridan κα τους Lew Ayres και Zachary Scott. Το σενάρiο ήταν βασισμένο στο διήγημα και μετέπειτα θεατρικό έργο του Σώμερσετ Μωμ, "The Letter" (1927) . 

Σημ. Το κείμενο που διαβάσατε είναι ενημερωμένη έκδοση παλιότερου άρθρου μου του 2010, με τίτλο "Φιλεντέμ", δημοσιευμένου στο peopleandideas.com