Σε ένα από τα πιο όμορφα σημεία της Κυανής Ακτής υπάρχει μία Βίλλα της δυναστείας των Ρότσιλντ που είναι σήμερα μουσείο. Ωραίοι κήποι κατεβαίνουν προς την θάλασσα και τα σαλόνια θυμίζουν Βερσαλλίες μέσα στην υπερβολή τους.

Η βίλλα ανήκε στην κόρη του τραπεζίτη Ρότσιλντ και σύζυγο του επίσης τραπεζίτη Ephrussi, την Μπεατρίς, που όπως κάθε γυναίκα της εποχής της (γεννηθείσα το 1864) και της τάξης της, αφιέρωσε τις μέρες της στην απόκτηση σημαντικών έργων τέχνης.

Σήμερα διαβάζω το βιβλίο ενός απογόνου της οικογενείας, του Βρετανού καλλιτέχνη Edmund de Waal, ο οποίος περνά τις μέρες του δικού του βίου φτιάχνοντας ενδιαφέροντα κεραμεικά και γράφοντας βιβλία.

«Ο λαγός με τα κεχριμπαρένια μάτια», αναφέρεται σε μια συλλογή από 264 ιαπωνικά νετσούκε που πέρασε στην κατοχή του, όταν την κληρονόμησε από τον θείο του Ίγκι.

Τα νετσούκε είναι μικροσκοπικά γλυπτά του 17^ου αιώνος που είχαν αρχικά πρακτική χρησιμότητα (κρέμονταν από τις ζώνες των ιαπωνικών παραδοσιακών ενδυμάτων που δεν είχαν τσέπες και μπορούσε να μεταφέρει κανείς μέσα σ’αυτά καπνό ή κέρματα κ.ο.κ.) ενώ στη συνέχεια εξελίχθηκαν σε σημαντικά έργα τέχνης.

Ικανοποιημένος από την απήχηση του βιβλίου του γύρω από τα νετσούκε, ο de Waal αποφάσισε ν’ασχοληθεί με την επιμέλεια ενός ανέκδοτου μυθιστορήματος της γιαγιάς του, Elisabeth de Waal, που στα αγγλικά έχει τίτλο «Οι εξόριστοι επιστρέφουν» ενώ στα γερμανικά κυκλοφορεί ως «Κάθε Πέμπτη στου Κανάκη».

Το βιβλίο περιγράφει την επιστροφή στην Βιέννη των Εβραίων που έφυγαν από την αυστριακή πρωτεύουσα για να γλυτώσουν τους διωγμούς του Β’Παγκοσμίου Πολέμου και είναι αυτοβιογραφικό.

Διαβάζω από την περιγραφή του βιβλίου στο ίντερνετ:

«Ο Θεόφιλος Κανάκης, είναι ένας πλούσιος Έλληνας επιχειρηματίας που προσπαθεί να οικειοποιηθεί κάποια από τα λάφυρα του πολέμου.»

Γόνος ελληνο-αυστριακής οικογενείας, αν και ο ίδιος δεν υπήρξε Εβραίος, ο Κανάκης αυτοεξορίστηκε στις Ην.Πολιτείες, πιθανόν για να σώσει την τεράστια περιουσία του. Τώρα τον παρακολουθούμε να χρησιμοποιεί τα χρήματά του για να διάγει έναν βίο γεμάτο απολαύσεις. Κάθε Πέμπτη –παραδοσιακή μέρα εξόδου της βιεννέζικης αριστοκρατίας- προσκαλεί στο σπίτι του την καλή κοινωνία που δεν αποτελείται μόνο από πλουσίους αλλά και από διανοούμενους, ηθοποιούς και καλλιτέχνες.

Ήταν άραγε υπαρκτό πρόσωπο ο εκατομμυριούχος ηδονιστής κύριος Κανάκης; 

Ξέρουμε ότι στην Βιέννη υπήρχε παλιότερα μια μεγάλη ελληνική κοινότητα, εμπόρων κυρίως, στην οποία ξεχώριζαν τα ονόματα των οικογενειών Σίνα, Δούμπα και άλλων.

Αν τελικά θα εντοπίσουμε τον Κανάκη δεν έχει τόση σημασία. Τα δύο βιβλία, της γιαγιάς και του εγγονού, αποτελούν, σύμφωνα με όσους τα διάβασαν, σημαντικά ιστορικά και καλλιτεχνικά ντοκουμέντα και είναι ιδιαίτερα καλογραμμένα.

Στην μοναξιά του λοκντάουν, ο Edmund de Waal αποφάσισε ν'ασχοληθεί με τον κόμητα Moïse de Camondo, γείτονα των προγόνων του, των Ephrussi, και έτσι προέκυψε το νέο του βιβλίλο Letters to Camondo, Γράμματα στον Camondo.

Κείμενο: Λητώ Σεϊζάνη