O James Joyce (1882-1941), ένας από τους πιο σημαντικούς  Ιρλανδούς συγγραφείς, έγραψε δύο βιβλία με ήρωα τον Στέφανο Δαίδαλο. Πρόκειται για «Το πορτραίτο του καλλιτέχνη σε νεαρή ηλικία» (1916) και για τον «Οδυσσέα» (1916). Ο πρωταγωνιστής με το «παράξενο όνομα» που «του φαινόταν σαν προφητεία» θεωρείται ότι ταυτίζεται με τον Joyce.

Στο «Πορτραίτο» ο νεαρός Δαίδαλος, ο οποίος φοιτά σε αυστηρό Καθολικό σχολείο της εποχής, διαπράττει ένα αμάρτημα που τον τυραννάει. Στα δεκαέξι του δοκιμάζει τον αγοραίο έρωτα και στη συνέχεια, χωρίς να έχει ακόμα εξομολογηθεί, αναγκάζεται ν’ακούσει μαζί με τους συμμαθητές του την περιγραφή της Κόλασης από κάποιον Ιησουίτη ιεροκήρυκα του σχολείου του. Το κεφάλαιο είναι από τα πιο δυνατά του βιβλίου και καταλαμβάνει αρκετές σελίδες. Για σας που δεν το έχετε διαβάσει, παραθέτουμε μερικά αποσπάσματα προκειμένου να πάρετε μια ιδέα:

«Γιατί γύρισες την πλάτη στις ευλογημένες συνήθειες και τα καλά σου έργα; Γιατί δεν απέφυγες τις ευκαιρίες να αμαρτήσεις; Γιατί δεν εγκατέλειψες την κακή συντροφιά; Γιατί δεν έκοψες εκείνη την χυδαία συνήθεια, την ακάθαρτη συνήθεια; Γιατί δεν άκουσες τις συμβουλές του εξομολόγου σου; Γιατί μετά την πρώτη ή την δεύτερη ή την τρίτη ή την τέταρτη ή την εκατοστή πτώση, δεν μετανόησες για τους κακούς σου τρόπους και δεν στράφηκες στον Θεό που απλώς περίμενε την μετάνοιά σου για να σου δώσει άφεση αμαρτιών. Τώρα ο καιρός της μετανοίας πέρασε. Υπάρχει χρόνος, υπήρξε χρόνος αλλά δεν θα υπάρξει πλέον χρόνος!  Υπήρξε χρόνος να αμαρτήσεις κρυφά, να αφεθείς στην αδράνεια και την υπερηφάνεια, να επιθυμήσεις την ανομία, να υποκύψεις στις πιέσεις της κατώτερης φύσης σου, να ζήσεις σαν τα ζώα στους αγρούς, όχι, χειρότερα ακόμα κι απ’ τα ζώα στους αγρούς γιατί αυτά τουλάχιστον είναι απλώς κτήνη και δεν έχουν νού να τα καθοδηγεί: καιρός υπήρξε αλλά καιρός δεν θα υπάρξει πια. Ο Θεός σου μίλησε με τόσες φωνές αλλά εσύ δεν ήθελες ν’ακούσεις. Δεν ήθελες να συντρίψεις την περηφάνεια και τον θυμό της καρδιάς σου, δεν ήθελες να επιστρέψεις τ’αγαθά που απέκτησες με στρεβλό τρόπο, δεν ήθελες να υπακούσεις τις εντολές της αγίας σου εκκλησίας ούτε να εκτελέσεις τα θρησκευτικά σου καθήκοντα, δεν εγκατέλειψες τις κακιές συντροφιές, δεν απέφυγες τους επικίνδυνους πειρασμούς. Τέτοια είναι η γλώσσα των δαιμονικών βασανιστών, οι λέξεις του σαρκασμού και της κατάκρισης, του μίσους και της αηδίας.»

...

Ο ίδιος ιεροκήρυκας περιγράφει πιο κάτω την Κόλαση, για την οποία μίλησε και ο Δάντης στην Θεία Κωμωδία:

«Η δεύτερη οδύνη που θα πλήξει τις ψυχές των καταραμένων είναι η οδύνη της συνείδησης. Όπως στα νεκρά σώματα τα σκουλήκια φέρνουν την σήψη, έτσι και στις ψυχές των χαμένων βγαίνουν αιώνιες τύψεις από την σήψη της αμαρτίας, απ’το κεντρί της συνείδησης, το σκουλήκι, όπως το αποκάλεσε ο Πάπας Ιννοκέντιος ο Τρίτος, με το τριπλό κεντρί. Το πρώτο κεντρί που ρίχνει αυτό το απάνθρωπο σκουλήκι θα είναι η ανάμνηση παλιών ηδονών. Ω τι τρομερή ανάμνηση θα είναι αυτή! Στην λίμνη με τις φλόγες που καταπίνουν τα πάντα, ο περήφανος βασιλιάς θα θυμάται τα μεγαλεία της αυλής του, ο σοφός αλλά κακός άνθρωπος τις βιβλιοθήκες του και τα όργανα των ερευνών του, ο λάτρης των καλλιτεχνικών απολαύσεων τα μαρμάρινα γλυπτά και τους πίνακες και τους άλλους θησαυρούς της τέχνης, και όσοι έβρισκαν χαρά σε ηδονές του τραπεζιού, θα θυμηθούν τις λαμπρές γιορτές, τα πιάτα που είχαν ετοιμαστεί με τέτοια λεπτότητα, τα εκλεκτά κρασιά. Ο φιλάργυρος θα θυμηθεί τον χρυσό του θησαυρό, ο ληστής την περιουσία που απέκτησε ανόμως, οι οργισμένοι κι εκδικητικοί και ανηλεείς δολοφόνοι τις πράξεις αίματος και βίας που είχαν απολαύσει, οι ακάθαρτοι και μοιχοί τις ανείπωτες και βρώμικες ηδονές που είχαν χαρεί. Θα τα θυμηθούν όλ’αυτά και θα σιχαθούν τους εαυτούς τους και τις αμαρτίες τους. Γιατί όλες αυτές οι απολαύσεις θα μοιάζουν άθλιες στην ψυχή που έχει καταδικαστεί να υφίσταται την φωτιά της κόλασης στον αιώνα των αιώνων. Πώς θα θυμώνουν και θα οργίζονται όταν θα σκέφτονται ότι έχασαν την ευδαιμονία των ουρανών για τα γήινα σκουπίδια, για μερικά αργύρια, για μάταιες τιμές, για σωματικές αναπαύσεις, για ένα ερέθισμα των νεύρων.» 

Μετάφραση: Λητώ Σεϊζάνη  

www.litoseizani.com