Στο έργο του Books and you: A dissertation upon reading - Μια μικρή προσωπική ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, (συλλογή δοκιμίων του 1940), ο καλός Άγγλος συγγραφέας Σόμερσετ Μωμ επιλέγει βιβλία από την αγγλική, την αμερικάνικη και την παγκόσμια λογοτεχνία (την ευρωπαϊκή δηλαδή και την ρωσική) και τα προτείνει στους αναγνώστες του. Ορισμένα από αυτά έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, αλλά πρέπει να υπάρχουν και ορισμένα που δεν μεταφράστηκαν ποτέ.

Από την αγγλική λογοτεχνία βρίσκουμε το κωμικοτραγικό μυθιστόρημα The egoist του George Meredith, το γνωστό Middlemarch της George Eliot, το έργο Moll Flanders του Daniel Defoe που μας είναι πιο γνωστός από τον «Ροβινσώνα Κρούσο», τα έργα Barchester Towers και Eustace’s diamonds του πολυγραφότατου Anthony Trollope, τα περίφημα Ταξίδια του Γκιούλιβερ του Σουίφτ, τον Tom Jones του Fielding, τον Tristram Shandy του Sterne, αλλά και την πασίγνωστη σε όσους έχουν ασχοληθεί με την αγγλική φιλολογία βιογραφία του Dr Samuel Johnson από τον Boswell και του ίδιου το Ημερολόγιο ενός ταξιδιού στις Εβρίδες. Ο κατάλογος συνεχίζεται με τον Βίο των Άγγλων ποιητών από τον προαναφερθέντα Johnson, με την Αυτοβιογραφία του Gibbon, με το βιβλίο The way of all flesh του Butler και φυσικά με τον David Copperfield του Ντίκενς.

Σύμφωνα με τον Μωμ ο Ντίκενς, παρά τις αδυναμίες του, τις υπερβολές, τις κοινοτοπίες, τα σημεία που τραβάνε εις μάκρος, παρά τον συναισθηματισμό του, είναι ο μεγαλύτερος Άγγλος μυθιστοριογράφος. Τον παρομοιάζει με τον Τολστόη.

Οι προτάσεις συνεχίζονται με Jane Austen και συγκεκριμένα με το μυθιστόρημα Mansfield Park (εδώ διαφωνώ με την επιλογή του Μωμ, θα προτιμούσα το πασίγνωστο Περηφάνεια και Προκατάληψη), καθώς και με Hazlitt («Συζητήσεις του τραπεζιού», «Η πρώτη μου επαφή με τους ποιητές»), με Thackeray (το πολυσυζητημένο Vanity Fair), Έμιλυ Μπροντέ και Ανεμοδαρμένα Ύψη –το βιβλίο αυτό έχει κατά τον Μωμ το βάθος και την δύναμη ενός μεγάλου ποιήματος. Εδώ συμφωνώ και επαυξάνω.

Αλλά πριν προχωρήσουμε σε άλλες χώρες, σας προτρέπω κι εγώ με την σειρά μου να διαβάσετε Σόμερσετ Μωμ, αν δεν το έχετε κάνει ήδη παλιότερα.

Από την Ισπανία ο Δον Κιχώτης του Θερβάντες είναι σημειωμένος στην λίστα των κλασσικών, από την Γερμανία Γκαίτε φυσικά με «Τα χρόνια μαθητείας του Βίλχελμ Μάϊστερ» ενώ υπάρχουν επίσης τα Δοκίμια του Montaigne, Πατέρες και γιοί του Τουργκένιεφ, Πόλεμος και Ειρήνη του Τολστόη, οι Αδελφοί Καραμαζώφ του Ντοστογιέφσκη και ακολουθεί η Μανόν Λεσκώ του Αββά Πρεβώ, η Πριγκίπισσα ντε Κλεβ της Μαντάμ ντε Λαφαγιέτ, Καντίντ του Βολταίρου, οι Εξομολογήσεις του Ρουσσώ, Pere Goriot του Μπαλζάκ, Μαντάμ Μποβαρύ του Φλωμπέρ, Οι Τρεις Σωματοφύλακες του Δουμά, Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο του Προυστ, Adolphe του Benjamin Constant, έργα του Ανατόλ Φρανς και τα δύο γνωστά μυθιστορήματα του Σταντάλ (Το κόκκινο και το μαύρο, Το μοναστήρι της Πάρμας), τον οποίο ο Μωμ αναφέρει ως τον πιο αγαπημένο του συγγραφέα.

«Το διάβασμα είναι μια απόλαυση, μια από τις μεγαλύτερες που μπορεί να προσφέρει η ζωή. Κι αν τα βιβλία που μνημονεύονται εδώ δεν σας συγκινούν ούτε σας ενδιαφέρουν ούτε σας διασκεδάζουν, τότε δεν υπάρχει λόγος να τα διαβάσετε».

Με αυτές τις σκέψεις, προχωράει ο συγγραφέας και στην αμερικάνικη ήπειρο όπου ξεχωρίζει τα Απομνημονεύματα του Βενιαμίν Φραγκλίνου, το Άλικο γράμμα και το Τελωνείο του Χώθορν, Walden του Thoreau, Αγγλικά χαρακτηριστικά και Δοκίμια του Έμερσον, Μόμπυ Ντικ του Μέλβιλ, Ο χρυσός σκαραβαίος του Ε.Α.Πόε, The American του Henry James και H.Finn του M.Twain.

«Αν ο Μαρκ Τουαίην δεν είχε την ατυχή ιδέα να δημιουργήσει αυτόν τον βαρετό Τομ Σώγερ που κατέστρεψε το τελευταίο κεφάλαιο, το μυθιστόρημα αυτό θα ήταν άψογο», γράφει ο Μωμ.

Τέλος, μας συστήνει να διαβάσουμε το βιβλίο του Parkman «The Oregon Trail» καθώς και τα ποιήματα της Έμιλυ Ντίκινσον και του Walt Whitman.

«Η λογοτεχνία», τονίζει ο Μωμ, «είναι μια τέχνη. Δεν είναι φιλοσοφία, δεν είναι επιστήμη, δεν είναι κοινωνιολογία ή οικονομία, δεν είναι πολιτική. Είναι μια τέχνη. Και η τέχνη πρέπει να προσφέρει χαρά».

Κείμενο: Λητώ Σεϊζάνη