Η Θεία Κωμωδία του Δάντη είναι αναμφισβήτητα το σημαντικότερο έργο του. Ο μεγάλος ποιητής που γεννήθηκε το 1265 στην Φλωρεντία και πέθανε το 1321 στην Ραβέννα, έγραψε το ποιητικό και πολυπρόσωπο αυτό έργο στην διάρκεια της εξορίας του. Μέσα σε τρεις ενότητες που τιτλοφορούνται Κόλαση-Καθαρτήριο-Παράδεισος, παρουσιάζεται ολόκληρη η κοινωνία της Φλωρεντίας της εποχής του, γίνεται μια αναδρομή στην ιστορία της Ιταλίας, συντίθεται ένα κοσμολογικό σύστημα που απηχεί τον Πτολεμαίο ενώ δεν λείπουν και αναφορές στον Αριστοτέλη αλλά και σε θεολογικές πηγές. Το ότι το έργο αποτελείται από τρεις ενότητες δεν είναι τυχαίο. Ο αριθμός 3 χαρακτηρίζει την δομή των στίχων που στο σύνολό τους είναι 14.233.

Για να το μελετήσει κανείς διεξοδικά, θα πρέπει να περάσει ολόκληρη την ζωή του σκυμμένος επάνω του. Είναι τέτοια η ποιητική του σημασία, οι κρυφές έννοιες, ο πολιτικός σχολιασμός, ακόμα και το χιούμορ του, που μια απλή ανάγνωση δεν αρκεί. Ούτε προσφέρει πάρα πολλά μια τέτοια επιφανειακή γεύση. Παρ’όλ’αυτά, ας ελπίσουμε ότι αυτό το σύντομο άρθρο θα σας ωθήσει να γνωρίσετε καλύτερα το πολύπλοκο σύμπαν της Θείας Κωμωδίας.

Το ταξίδι του Δάντη στην Κόλαση ξεκινάει με οδηγό τον Βιργίλιο ενώ στον Παράδεισο τον υποδέχεται η αγαπημένη του Βεατρίκη, η ιδανική γυναίκα κατά τα πρότυπα και τις ιδέες της εποχής.

Είναι γνωστοί οι πρώτοι στίχοι του μακροσκελούς έργου:

Nel mezzo del cammin di nostra vita

Mi ritrovai per una selva oscura

Che la diritta via era smarrita

Είναι γνωστό επίσης ότι αποτελεί πρόκληση για κάθε μεταφραστή. Στα ελληνικά έχουν μεταφράσει την Θεία Κωμωδία ολόκληρη ή αποσπασματικά πολλοί και καλοί λογοτέχνες. Ανάμεσά τους ο πιο γνωστός είναι ο Νίκος Καζαντζάκης, ενώ από τις πιο πρόσφατες μεταφράσεις ακούστηκε εκείνη του Ανδρέα Ριζιώτη.

Αυτοί οι πρώτοι, λοιπόν, στίχοι που κάθε Ιταλός αποστηθίζει στο σχολείο και θυμάται για όλη του την ζωή, με έβαλαν κι εμένα στον πειρασμό και θέλησα να τους μεταφράσω:

Του βίου την πορεία ακολουθώντας 

Βρέθηκα σ'ένα δάσος σκοτεινό

Κι έχασα την ευθεία οδό

ή

Στο μέσον της πορείας της ζωής

Βρέθηκα σ'ένα δάσος σκοτεινό

Όπου είχα χάσει την ευθεία οδό

ή

Στο μέσον της πορείας μας στη ζωή

Βρέθηκα σ'ένα δάσος σκοτεινό

Όπου η ευθεία οδός είχε χαθεί

Θα μπορούσα να συνεχίσω επ’αόριστον αλλά δεν θα ήθελα να σας κουράσω.

Μια άλλη φράση που είναι πασίγνωστη βρίσκεται επίσης σε Άσμα από την Κόλαση:

Lasciate ogne speranza, voi ch'intrate.

Ξεχάστε την ελπίδα, όσοι θα μπείτε.

Ή πιο κυριολεκτικά:

Κάθε ελπίδα αφήστε εσείς που μέσα πάτε.

Κάποτε ο Ιταλός ηθοποιός Roberto Benigni έδωσε μια σειρά παραστάσεων με απαγγελίες ασμάτων από την Θεία Κωμωδία. Πέρασε και από την Ελλάδα.

Με τον τρόπο του, ο Benigni έφερε πιο κοντά στο ευρύ κοινό αυτό το δύσκολο και μακρύ ποιητικό αριστούργημα.

Κείμενο: Λητώ Σεϊζάνη  

http://www.litoseizani.com

Πρώτη δημοσίευση: peopleandideas 2013