Ο Τειρεσίας, ο γνωστός  τυφλός  γέροντας  μάντης που μοιράζει τις προφητείες του σε όλο το θηβαϊκό μυθολογικό κύκλο, κρύβει δύο ιδιαίτερες  ιστορίες  για την μαντική του ικανότητα και την τύφλωση του.

Μια βόλτα του νεαρού Τειρεσία στο δάσος για κυνήγι, θα τον φέρει μπροστά στη θεά Αθηνά, η οποία λουόταν ολόγυμνη στη λίμνη ενός ξέφωτου. Αμέσως , η Αθηνά θα του καλύψει τα μάτια, τυφλώνοντάς τον για πάντα, γεγονός που θα οδηγήσει τη μητέρα του, τη νύμφη Χαρικλώ, να ικετεύει για τη συγχώρεση της Αθηνάς. Η Αθηνά τότε θα του ανοίξει τα αφτιά, καθιστώντας τον ικανό να ακούει τις φωνές των πουλιών και θα του προσφέρει και ένα ραβδί από κρανιά για να πορεύεται.

Η άλλη ιστορία, φέρνει τον Τειρεσία θεατή του ζευγαρώματος δύο φιδιών στο όρος Κυλλήνη. Με το θέαμα αυτό, ο Τειρεσίας χτυπά το θηλυκό φίδι και αμέσως μεταμορφώνεται σε γυναίκα. Εφτά χρόνια αργότερα, ο Τειρεσίας θα ξαναντικρίσει τα φίδια να ερωτοτροπούν και αυτή τη φορά, χτυπώντας το αρσενικό φίδι θα επανακτήσει την αρσενική του μορφή. Έτσι λοιπόν, όταν ο Δίας και η Ήρα διαφωνούσαν για το αν οι γυναίκες ή οι άνδρες αισθάνονται μεγαλύτερη ερωτική ηδονή, καλούν τον Τειρεσία. Εκείνος θα απαντήσει: «από τα δέκα μερίδια της ηδονής, το ένα μόνο χαίρεται ο άνδρας και τα υπόλοιπα εννέα τα απολαμβάνει η γυναικεία ψυχή». Έξαλλη η Ήρα θα τον  τυφλώσει, ενώ ο Δίας θα του προσφέρει την μαντική του ικανότητα και εφτά ψυχές για να ζήσει έως τα βαθιά γεράματα, δίνοντας προφητείες σε όλη τη θηβαϊκή μυθολογία. Θα πεθάνει, με το θάνατο της πόλης του, Θήβας, όταν γίνεται η άλωσή της από τους Επίγονους. Ο Τειρεσίας ακολουθεί τους Θηβαίους κατά τη φυγή τους από την πόλη, και ξεψυχά στη διαδρομή, στο όρος Τιλφώσσιον. Σε πολλούς μύθους και έργα θα συναντήσουμε τον Τειρεσία ως μάντη, ακόμα και μετά τον θάνατό του – στην Οδύσσεια – όταν η Κίρκη επικαλείται τον νεκρό Τειρεσία για να συμβουλέψει τον Οδυσσέα.

Η ιστορία της μεταμόρφωσης του και στα δύο φύλα θα προκαλέσει μεγάλο λογοτεχνικό ενδιαφέρον. Το 1917, ο  G.Apollinaire θα γράψει το θεατρικό έργο, «Οι Μαστοί του Τειρεσία», διακωμωδώντας  το μύθο, προκειμένου να θέσει τους προβληματισμούς του για την φύση του φύλου, τη γυναικεία κοινωνική καταπίεση και το φεμινισμό.

Η πιο εντυπωσιακή ίσως αναφορά του Τειρεσία γίνεται από τον T.S.Eliot στο τρίτο μέρος της Έρημης Χώρας., όπου γίνεται η ταύτισή του με όλους τους χαρακτήρες του έργου, βλέπει, γνωρίζει και υποφέρει για όλες τις πραγματικότητες της Έρημης Χώρας, συγκεντρώνοντας το σύνολο της ανθρώπινης συνείδησης.

«[…] εγώ ο Τειρεσίας, μολονότι τυφλός, δονούμαι ανάμεσα σε δυο ζωές,
γέρος με ρυτιδιασμένα στήθη γυναίκας, μπορώ να δω
στην ώρα την μενεξεδένια, την ώρα του δειλινού που πασχίζει
την επιστροφή στο σπίτι […]».      (The Waste land. T.S. Eliot, 1923)

Κείμενο: Αργυρώ Κωνσταντοπούλου