Το βιβλίο αυτό της Γιουρσενάρ είχα διαβάσει παλιότερα σε άγουρη ηλικία και δεν του είχα δώσει σημασία. Το ξαναδιάβασα σήμερα, μετά από προτροπή κάποιου γνωστού μου και το βρήκα ενδιαφέρον, καλογραμμένο, συγκινητικό.

Η συγγραφέας ξεκινάει από κάποιες γραπτές πηγές που έχει στην διάθεσή της και κατασκευάζει έναν μονόλογο του Ρωμαίου αυτοκράτορα, εν είδει απομνημονευμάτων ή παρακαταθήκης, προς τον διάδοχό του, τον Μάρκο Αυρήλιο. Ο Αδριανός (76-138 μ.Χ.) βρίσκεται στα τελευταία του και αναπολεί την ζωή του, από την παιδική του ηλικία μέχρι τις πολεμικές του επιτυχίες, την ενθρόνισή του και τον μεγάλο του έρωτα με τον Αντίνοο από την Βιθυνία. Περιγράφει τους συγγενείς του, τους αντιπάλους του, τον περίγυρό του γενικά, τους πιστούς του συμβούλους και φίλους, καθώς και την γυναίκα του Σαβίνα αλλά και την γυναίκα του προηγούμενου αυτοκράτορα, του Τραϊανού, την Πλωτίνα, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ζωή του.

Σοφός, μετρημένος, μορφωμένος, έξυπνος, γενναίος, γεμάτος αρετές που σχεδόν τον καθιστούν θεϊκό για τους υπηκόους του, αλλά ταυτόχρονα άνθρωπος που διαπράττει εγκλήματα και ερωτεύεται όπως μόνο οι θνητοί μπορούν να ερωτευθούν μοιάζει να ήταν ο Αδριανός.

Η παιδική του ηλικία στην Ισπανία, οι πόλεμοι εναντίον των Σαρμάτων και των Δακών, η άποψή του για τον Τραϊανό, η αγάπη του για την Αθήνα και για κάθε τι ελληνικό, δεν είναι μυθιστορηματική εφεύρεση της συγγραφέως. Όλ’αυτά τα στοιχεία προκύπτουν από προσεκτική μελέτη των σχετικών ιστορικών κειμένων. Εκεί που ίσως μπορούμε να διακρίνουμε μια ποιητική ελευθερία είναι στην περιγραφή των συναισθημάτων προς τον Αντίνοο, τον ωραίο νέο από την Βιθυνία που ο αυτοκράτορας αγάπησε με πάθος και θεοποίησε μετά τον πρόωρο θάνατό του. Όποιος έχει βρεθεί ποτέ σε ελληνικό μουσείο ή και σε άλλα μουσεία σ’ολόκληρο τον κόσμο γνωρίζει την μορφή του εραστή του Αδριανού, γνωρίζει την ιστορία του.

«Ο νεαρός βοσκός μου είχε μεταμορφωθεί σε νεαρό πρίγκηπα. Δεν ήταν πια παιδί, έτοιμο να κατέβει απ’το άλογό του για να προσφέρει νερό απ’την πηγή μέσα στις παλάμες του. Ο δωρητής γνώριζε τώρα την τεράστια αξία των δώρων του».

Όταν ο Αντίνοος πεθαίνει πριν την ώρα του, ο Αδριανός βυθίζεται σε απόγνωση και το πένθος του μετατρέπεται σε δημιουργία. Διατάζει την κατασκευή ναών και αγαλμάτων για τον νεκρό, χτίζει μια πόλη που φέρει το όνομά του, κατασκευάζει μια νέα θρησκεία γύρω απ’το άτομό του.

Αλλά η ζωή ενός ηγέτη μιας τέτοιας αυτοκρατορίας δεν μπορεί να σταματήσει παρά την μεγάλη του  θλίψη. Οι εχθροί καραδοκούν σε Ανατολή και Δύση, οι πόλεμοι, οι εξεγέρσεις συνεχίζονται και επίσης πρέπει να βρεθεί διάδοχος καθώς ο Αδριανός είναι άτεκνος.

Κατ’αρχήν επιλέγει τον Λούκιο, ο οποίος αποδεικνύεται κατώτερος των περιστάσεων. «Έγειρα να στηριχτώ σ’έναν ερειπωμένο τοίχο», γράφει απογοητευμένος. Στην συνέχεια ο Λούκιος πεθαίνει, νέος κι αυτός. Πρέπει να βρεθεί ο διάδοχος επειγόντως καθώς ο ίδιος ο Αδριανός έχει γεράσει, είναι άρρωστος και βλέπει το τέλος να πλησιάζει. Αυτή τη φορά η επιλογή του θα αποδειχτεί –απ’όσο ξέρουμε από την Ιστορία τουλάχιστον- σωστή. Είναι ο Μάρκος Αυρήλιος, ο αποδέκτης αυτών των σκέψεων που γράφει η Γιουρσενάρ ως Αδριανός.

«Ο στρατός είναι η πρώτη μου υποχρέωση. Πάντα επιστρέφω σ’αυτόν νοιώθοντας ότι ανταμείβομαι για τους κόπους μου με κάποια εσωτερική ικανοποίηση. Δεν μετανοιώνω που πέρασα τα δύο τελευταία ενεργά χρόνια της ύπαρξής μου μαζί με την λεγεώνα, στις κακουχίες και την εγκατάλειψη της εκστρατείας στην Παλαιστίνη».

Εξωτικά ονόματα, θρησκείες, λαοί, φυλές, τόποι αναφέρονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου που μπορεί να συγκινήσει τόσο τους φίλους της λογοτεχνίας όσο και αυτούς της ιστορίας.  Όλα τα είδε και όλα τα έζησε ο Αδριανός, που χάρη στην οξυδέρκεια του και την μόρφωσή του, μπορούσε να τα κρίνει και να τα περιγράψει με μοναδικό, φιλοσοφικό τρόπο. Η συγγραφέας Μαργκερίτ Γιουρσενάρ του έδωσε στον εικοστό αιώνα μια νέα φωνή για να μας τα πει όλ’αυτά που έζησε και είδε.

ΥΓ. Αν ενδιαφέρεστε ν’ακολουθήσετε τα ίχνη του Αδριανού, η Carole Madge έχει δημιουργήσει ένα σάϊτ στο οποίο περιγράφει τα ταξίδια που κάνει αναζητώντας τα χνάρια του αγαπημένου της Ρωμαίου Αυτοκράτορα σ’όλο τον κόσμο. https://followinghadrian.com

Λητώ Σεϊζάνη

https://www.litoseizani.com/

Πρώτη Δημοσίευση: peopleandideas.gr