Όλες οι τέχνες μιλάνε στις αισθήσεις και στην ψυχή του ανθρώπου. Καμμιά όμως δεν βγαίνει τόσο ακατέργαστη και χειμαρρώδης, κατ’ευθείαν από την ψυχή όσο η ποίηση.
Δυο νέοι ωραίοι και σημαντικοί Άγγλοι ποιητές έμελε ν’αφήσουν την τελευταία τους πνοή στην Ελλάδα με διαφορά ενός αιώνος. Πρόκειται για τον Λόρδο Βύρωνα που πέθανε στο Μεσολόγγι από πυρετό όταν ήρθε με τον θερμό του φιλελληνισμό να πάρει μέρος στην Επανάσταση κατά του Οθωμανικού ζυγού και για τον Ρόμπερτ Μπρουκ που συμμετείχε εθελοντικά στον Α’Παγκόσμιο Πόλεμο και πέθανε από ηλίαση στα ελληνικά ύδατα, πάνω σε γαλλικό πλωτό νοσοκομείο. Η καρδιά του Βύρωνος που θεωρείται εθνικός ήρωας από εμάς τους Έλληνες και δικαίως, έχει ταφεί στο Μεσολόγγι, το σώμα του στην πατρίδα του την Αγγλία. Τόση ήταν η αγάπη μας που εξελληνίσαμε το όνομά του, το κάναμε μικρό όνομα που ακόμα σήμερα δίνεται σε μερικά αγόρια, βαφτίσαμε προς τιμήν του συνοικία των Αθηνών και φυσικά δώσαμε το όνομά του σε διάφορους δρόμους. Εκείνος μας χάρισε την ποίησή του, τα χρήματά του για τον Αγώνα και φυσικά την ζωή του. Ο Σολωμός του αφιέρωσε υπέροχους στίχους στο έργο του «Εις τον θάνατον του Λόρδου Μπάϋρον», τους πασίγνωστους που τους ξέρουμε όλοι απ’έξω: «Λευτεριά για λίγο πάψε να χτυπάς με το σπαθί κι έλα σίμωσε και κλάψε εις του Μπάϋρον το κορμί».
Ο Λόρδος Βύρων μπορεί να ήταν αμφιλεγόμενη προσωπικότητα (οι σύγχρονοι και οι επίγονοι πάντα βρίσκουν κάτι να πουν για μια ισχυρή προσωπικότητα) αλλά ήταν σίγουρα ένας σπουδαίος ποιητής με εξαιρετική κομψότητα και δεξιοτεχνία στον γραπτό λόγο. Λίγη από την αύρα του μπορεί κανείς να νοιώσει ακόμα κοντά στο άγαλμά του στον Κήπο των Ηρώων στο Μεσολόγγι και στην προτομή του στο Πεδίον του Άρεως στην Αθήνα.
Μια ιδέα του έργου του Βύρωνος μπορείτε να πάρετε από αυτούς τους στίχους:
Λοιπόν δεν θα γυρίσουμε άλλο πια
Λοιπόν δεν θα γυρίσουμε άλλο πια
Μέσα στο βράδυ τόσο αργά,
Κι ας κρύβει τέτοια αγάπη η καρδιά,
Κι ας λάμπει το φεγγάρι δυνατά.
Γιατί το ξίφος φθείρει το θηκάρι
Και η ψυχή το στήθος το κουράζειΈτσι ανάσα η καρδιά πρέπει να πάρει
Η αγάπη να σταθεί να ξαποστάσει
Αν και γι’αγάπη ήταν πλασμένη η νυχτιά
Αν και η μέρα πάντα έρχεται στη θέση του βραδιού
Εμείς δεν θα γυρίσουμε άλλο πια
Κάτω απ’το φως του φεγγαριού
Μπάιρον (1788-1824)
Από ένα γράμμα που έστειλε από τη Βενετία ο Μπάιρον στον Τόμας Μουρ τον Φεβρουάριο του 1817 - Μετάφραση Λητώ Σεϊζάνη
Ο ωραίος και πολυταξιδεμένος Ρούπερτ Μπρουκ πέθανε το 1915 σε ηλικία εικοσιοκτώ ετών και ετάφη στην Σκύρο όπου υπάρχει και μνημείο του. Οι μεγαλόπνοοι στίχοι του χαρακτηρίζονται από πάθος και ιδεαλισμό. Ακολουθεί ένα ποίημα που έγραψε λίγο καιρό πριν πεθάνει, σε παλιά μετάφραση του Γλαύκου Αλιθέρση:
Ο Χορός
Σαν και τον Άνεμο, σαν και τον Άνεμο
Στου δρόμου μια γωνηά,
Που περπατάει ιλιγγιώντας,
Κι αθώρητα έρχεται γυρνώντας,
Σκύβοντας μπρος, πίσω σκιρτώντας
Σ’ένα μνήμα ένα ατέλειωτο παιγνίδι.
*
Έτσι η Καρδιά μου, κ’έτσι η Καρδιά μου
Ακολουθώντας σε όπου πας.
Τα παληά ονείρατα ταράζει ˑκαι κουνά
Ένα δάχτυλοˑ και λάμπει εκειδά,
Χορεύοντάς σου ένα χορό ξεχωριστό.
Μα συ δε βλέπεις. Προσπερνάς.
Απρίλης 1915.
Δίδαγμα απλοϊκό αλλά σημαντικό: Ο πόλεμος σκοτώνει τους ποιητές στο άνθος της νεότητας και της ομορφιάς τους. Ο πόλεμος είναι κακός, άτιμος και αχρείαστος.
Υ.Γ.1 Την ιδέα γι’αυτή την ανάρτηση είχε η φίλη Ντίνα Τηνιακού που τράβηξε και τις φωτογραφίες από την Σκύρο και το Μεσολόγγι. Ευχαριστούμε.
Υ.Γ.2 Ο Βύρων συγκινούσε τη νεανική ψυχή μου. Έγραψα τότε αυτούς τους στίχους προς τιμήν του:
"THE ISLES OF GREECE"
Αν τά'βλεπες τώρα τα ελληνικά νησιά
Αγαπημένε Μπάιρον, δεν ξέρω αν θα θλιβόσουν
Λιγότερο ή πιο πολύ απ'όσο εθλίβης τότε
Όταν συνέθεσες τον Δον Ζουάν
Ανέγγιχτα μες στην καταστροφή τους
Λυπητερά μες στην κακογουστιά
Μίζερα ήταν και όταν έγραφες το ποίημα
Αγέρωχα τα πίστευες πίνοντας το κρασί τους
(Λητώ Σεϊζάνη: Κι εσύ χαμογελάς κύριε Γκολντόνι, Ποιήματα, Δόμος 1988)