«Νιώθω μια αγάπη για την Ελλάδα που έχει κάτι το υπερβατικό. Είναι η γενέτειρα του Σωκράτη! Ο ελληνικός λαός είναι γενναίος και καλός, οι αιώνες σκλαβιάς δεν κατέστρεψαν τα καλά του ήθη. Θεωρώ ότι η Ελλάδα είναι αδελφό έθνος».

Ο κόμης Santorre di Santa Rosa έφτασε στο Ναύπλιο στις 10 Δεκεμβρίου 1824 προκειμένου να πολεμήσει-ως απλός στρατιώτης και μάλιστα στην πρώτη γραμμή, όπως δήλωσε ο ίδιος- στο πλευρό των Ελλήνων. Αυτός, ο ιταλός ευγενής, ο έμπειρος στρατιωτικός στους πολέμους ενάντια στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, ο υποκινητής μετέπειτα της επανάστασης του Πιεμόντε ενάντια στην αυστριακή κατοχή και Υπουργός Στρατιωτικών της επαναστατικής κυβέρνησης!

Μετά την άφιξή του στην Ελλάδα παρουσιάστηκε στη Γενική Γραμματεία προσκομίζοντας τις συστατικές επιστολές των Ελλήνων βουλευτών που είχε συναντήσει στο Φιλελληνικό Κομιτάτο του Λονδίνου. Αφού δεν έλαβε ουδεμία απάντηση από τις ελληνικές αρχές, επέμεινε να λάβει μέρος σε προγραμματισμένη εξόρμηση κατά της Πάτρας. Ο δισταγμός των αρχών οφειλόταν στο γεγονός ότι μετά την διάλυση της επανάστασης του Πιεμόντε από τους Αυστριακούς, ο Σανταρόζα ζούσε εξόριστος στην Ευρώπη. Το όνομά του καθώς και η δράση του ήταν διάσημα-κάτι που θα έθετε σε κίνδυνο τις σχέσεις της ελληνικής κυβέρνησης με την Ιερά Συμμαχία-έτσι, τον συμβούλεψαν να πάρει άλλο όνομα εάν επιθυμούσε να παραμείνει και να πολεμήσει στην Ελλάδα.

Ο Σανταρόζα λοιπόν έφυγε από το Ναύπλιο στις 10 Απριλίου 1825, ντυμένος και οπλισμένος σαν απλός έλληνας στρατιώτης, με το όνομα «Δερόση». Εντάχθηκε στο αρχηγείο της Τρίπολης, για να καταταγεί στον στρατό που προοριζόταν για την πολιορκία της Πάτρας, ο οποίος τελικά κινήθηκε προς το Ναυαρίνο που απειλείτο από τον Ιμπραήμ Πασά. Εκεί ζητά να συνοδεύσει τον πρίγκηπα Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο ο οποίος έχει πάει προς αναγνώριση των αιγυπτιακών θέσεων. Επίσης, έμπειρος στρατιωτικός καθώς ήταν, συμβούλεψε την επισκευή για καλύτερη οχύρωση του κάστρου του Ναυαρίνου, κάτι που θα βελτίωνε την άμυνα των Ελλήνων. Η πρότασή του δεν εισακούσθηκε.

Ο Σανταρόζα  συμμετείχε –πάντα σαν απλός στρατιώτης- στις μάχες κατά των στρατευμάτων του Ιμπραήμ Πασά και εισήλθε στην πόλη του Ναβαρίνου με τα ελληνικά στρατεύματα στις 21 Απριλίου 1825.

Στις 25 Απριλίου 1825, ο ελληνικός στόλος κινήθηκε βόρεια και οι Αιγύπτιοι απείλησαν το νησί Σφακτηρία, τη μοναδική προστασία του λιμανιού, που καταλήφθηκε από χίλιους άνδρες και δεκαπέντε πυροβόλα. Εκατό εθελοντές στέλνονται στο νησί, συμπεριλαμβανομένου του Σανταρόζα.  Στις 26 Απριλίου/8 Μαΐου 1825, στις εννιά το πρωί, έγραψε στον φίλο του Giacinto di Collegno: «Uno sbarco non mi pare impraticabile sul punto alle difesa del quale io mi trovo». (Δεν μου φαίνεται ανέφικτη μια απόβαση στο σημείο που υπερασπίζομαι). Στις έντεκα το νησί δέχτηκε επίθεση και κατελήφθη από τους Αιγυπτίους.

Ο Σανταρόζα σκοτώνεται κατά τη διάρκεια της μάχης, αφού αρνήθηκε να παραδοθεί. Τα προσωπικά του αντικείμενα λεηλατούνται στο γιουρούσι που ακολούθησε την νίκη των αιγυπτίων. Μόλις το 1827 και μετά την νικηφόρα Ναυμαχία του Ναυαρίνου εντοπίστηκε το λείψανό του. Ένα ξεχωριστό ταφικό μνημείο έχει ανεγερθεί στη νήσο της Σφακτηρίας, ελάχιστος φόρος τιμής στην ανιδιοτελή προσφορά αυτού του ιταλού ευγενή και μεγάλου φιλέλληνα που έπεσε μαχόμενος για την ελευθερία των Ελλήνων.

  Κείμενο: Μαριάννα Καραβασίλη

Σημείωση : Για τη σύνθεση εξωφύλλου χρησιμοποιήθηκε φωτογραφία από https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons