Ένας γνωστός μου που κατάγεται από την Σπάρτη αναρωτήθηκε πρόσφατα πώς και δεν απέμεινε τίποτα από το αρχαίο εκείνο κλέος μιας πόλεως που των Αθηνών αντίπαλον υπήρξε δέος.

Σε όλη την επικράτεια αλλά και στην Μικρά Ασία και στην Κάτω Ιταλία, αφθονούν αρχαιολογικοί χώροι, ναοί, υδραγωγεία, θέατρα και άλλα πολλά από την εποχή της ακμής των ελληνικών πόλεων.

Το ότι παρήκμασε η Σπάρτη είναι γνωστό, ότι ερημώθηκε, ότι εγκαταλείφθηκε. Αλλά αυτό συνέβη και αλλού. Το να μην έχει μείνει τίποτα από τα χρόνια της δόξας της είναι κάπως παράξενο. Ένας γειτονικός Μυστράς μόνο που ανήκει στα μεσαιωνικά βυζαντινά χρόνια.

Αναζητώντας μια εξήγηση, βρήκαμε στο ίντερνετ αυτή την φοβερή ιστορία, που αν αληθεύει είναι ανατριχιαστική. Ο Φουρμόν, αν όντως, έκανε αυτά για τα οποία υπερηφανεύθηκε, τότε είναι σαφώς πολύ χειρότερος από τον Ελγίνο με την αρπαγή των γλυπτών του Παρθενώνα.

Δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλές πηγές που ν'αποδεικνύουν ότι ήταν πράγματι έτσι. Πιθανόν ο Φουρμόν να ήταν ένας επηρμένος παραμυθάς, ένας παρανοϊκός, ένας διεστραμμένος που κατασκεύασε με την φαντασία του αυτή την ιστορία. (Αξίζει να σημειωθεί ότι αμφισβητείται, όπως είναι φυσικό, και η επιστημονική του κατάρτιση στον χώρο της επιγραφολογίας). Αν, όμως, αληθεύει ότι διέπραξε όσα λέει ότι διέπραξε, τότε πραγματικά έχουμε να κάνουμε με τον μεγαλύτερο βάρβαρο που γνώρισε ποτέ η υφήλιος, στον οποίο θα άρμοζε αιώνιο ανάθεμα.  

Κρατάμε, όμως, κάθε επιφύλαξη καθώς οι πηγές δεν είναι αρκετές και το γεγονός δεν έχει διασταυρωθεί. Αν οι ιστορικοί και άλλοι επιστήμονες αποφασίσουν ν'ασχοληθούν με αυτό το θέμα, ίσως κάποτε μάθουμε την αλήθεια.

Προς το παρόν αναδημοσιεύουμε την ιστορία μεταφράζοντας από το ίντερνετ

"Ο αββάς Μισέλ Φουρμόν (Michel Fourmont,1690-1746), απεσταλμένος του βασιλέως Λουδοβίκου ΙΕ' της Γαλλίας, προσπαθώντας να γίνει αρεστός στον ηγεμόνα του και να εξασφαλίσει αποκλειστική πρόσβαση στις πληροφορίες που είχαν ανακαλυφθεί από έγγραφα και μνημεία, αποφάσισε να τα καταστρέψει όλα ώστε να μη μείνουν ίχνη για μελλοντικούς εξερευνητές.

Στην διάρκεια της αποστολής του σε Σπάρτη, Αθήνα, Σαλαμίνα, Μέγαρα καθώς και σε διάφορες τοποθεσίες της Πελοποννήσου, κατέστρεψε κάθε αρχαιότητα που βρήκε, αφού πρώτα κατέγραψε τα ευρήματά του. Σε επιστολή του προς τον κόμητα Μωρεπά, ο Φουρμόν εξομολογείται ότι αντέγραψε 1500 αρχαίες επιγραφές, εκ των οποίων οι 300 ήταν από την Σπάρτη, και καυχιέται ότι τις κατέστρεψε προκειμένου να μην έχουν πρόσβαση σε αυτές οι μελλοντικοί περιηγητές. Γράφει στο γράμμα αυτό ο Φουρμόν:

“Για περισσότερες από 30 μέρες, 40-60 εργάτες καταστρέφουν την πόλη της Σπάρτης. Μου έχουν μείνει ακόμα τέσσερις πύργοι που πρέπει να καταστρέψω. Προς το παρόν είμαι απασχολημένος με την καταστροφή των τελευταίων αρχαίων μνημείων της Σπάρτης. Καταλαβαίνετε πόσο χαίρομαι. Μαντινεία, Στυμφαλία, Παλλάδιον, Τεγέα, Νεμέα και Ολυμπία θα άξιζε επίσης να ισοπεδωθούν. Έχω ταξιδέψει αρκετά, αναζητώντας τις αρχαίες πόλεις αυτής της περιοχής και έχω καταστρέψει μερικές απ'αυτές. Μεταξύ αυτών είναι η Τροιζήνα, η Ερμιόνη, η Τίρυνς, η μισή ακρόπολις του Άργους, η Φλιασία και ο Φενεός.  Επί έξι εβδομάδες ασχολήθηκα με την ολική καταστροφή της Σπάρτης, γκρεμίζοντας τείχη, ναούς και μην αφήνοντας λίθο επί λίθου, καθιστώντας το μέρος αυτό αγνώριστο για το μέλλον ώστε να μπορέσω εγώ να το κάνω διάσημο ξανά. Έτσι θα δοξαστούν οι εξερευνήσεις μου. Δεν είναι σπουδαίο αυτό;"

Σε άλλο σημείο της επιστολής του, γράφει για την Σπάρτη:

"Η Σπάρτη είναι η πέμπτη πόλη που κατέστρεψα. Τώρα καταπιάστηκα με την κατεδάφιση των βαθύτερων θεμελίων του ναού του Απόλλωνα. Θα κατέστρεφα και άλλους ναούς αν μου επιτρεπόταν. Τον πύργο τον κατέστρεψα ολοσχερώς".

Σχετικά με την πόλη της Τροιζήνας γράφει:

“Κατέστρεψα ό,τι είχε μείνει από την οχύρωση και από τους ναούς”

Και δηλώνει σαν αληθινός βάρβαρος:

“Δεν γνωρίζω άλλους ταξιδιώτες πριν από μένα που να τόλμησαν να καταστρέψουν πύργους και άλλα μεγάλα κτίσματα”.

Ο Φουρμόν είναι υπεύθυνος για την ισοπέδωση της αρχαίας Σπάρτης, της Τροιζήνας και της Ερμιόνης. Σύμφωνα με πληροφορίες που δίνει ο ίδιος, πλήρωσε 1200 ημερομίσθια για την καταστροφή των μνημείων. Αν ο Φουρμόν δεν είχε κληθεί πίσω στην Γαλλία, θα είχε καταστρέψει και την αρχαία Ολυμπία όπως σχεδίαζε."

Δεύτερο Ηρόστρατο τον χαρακτηρίζει άρθρο γερμανικού λογοτεχνικού περιοδικού του 1836. Πιο πρόσφατα στοιχεία εξηγούν ότι ο Φουρμόν αντί να αντιγράψει επακριβώς τις αρχαίες επιγραφές, έφτιαξε ένα δικό του, δήθεν αρχαίο κατασκεύασμα, συνδυασμό αρχαίας ελληνικής και φοινικικής γραφής προκειμένου να αποδείξει ότι οι Σπαρτιάτες ήταν σημιτικής καταγωγής. Οι συμπατριώτες του επί πολλά χρόνια πίστευαν πως είχε κάνει πράγματι μια σπουδαία ανακάλυψη αλλά ήδη από το 1791 οι Άγγλοι άρχισαν να τον αμφισβητούν και να πιστεύουν ότι επρόκειτο για απάτη. 

Αφού διάβασε όλα τα παραπάνω, ο γνωστός μου που κατάγεται από την Σπάρτη,  προσπάθησε να κρατήσει την ψυχραιμία του. Κι εγώ το ίδιο.

Κείμενο: Λητώ Σεϊζάνη

Πηγές:

https://en.wikipedia.org/wiki/Michel_Fourmont

https://de.qwertyu.wiki/wiki/Michel_Fourmont

https://www.pronews.gr/istoria/620497_pos-enas-gallos-ieromenos-katafere-na-katastrepsei-tin-arhaia-sparti

Allgemeine Literatur-Zeitung März 1836

https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110714333-007/html?lang=en