Παλαιοί τρόποι θεραπείας και ελέγχου των ψυχικών και άλλων ασθενειών και η εφαρμογή τους στην Ελλάδα. Ο πυργίσκος του Αιγινήτειου Νοσοκομείου και η χρήση του στο παρελθόν.

Οι ψυχικές ασθένειες έχουν απασχολήσει τις κοινωνίες από  την εποχή των αρχαίων πολιτισμών. Κακοποίηση, βασανισμοί, βάρβαροι ακρωτηριασμοί, κοινωνικός αποκλεισμός, δεισιδαιμονίες και δαιμονοποίηση, είναι μερικοί από τους τρόπους που οι παλαιότερες κοινωνίες, «έλυναν» το θέμα. Η κλινική αντιμετώπισή τους αυξάνει σταδιακά από τον 17ο-18ο αιώνα και μετέπειτα.

 Στον 19ο αιώνα στις προτεινόμενες θεραπείες προστίθεται η ρίψη κουβάδων νερού ή οι πολυήμερες λουτροθεραπείες, πάντα με κρύο νερό, με αμφίβολα αποτελέσματα και πολλούς πνιγμούς. Προς το τέλος του 19ου αιώνα, η επικρατούσα επιστημονική αντίληψη επικεντρώνεται στον εγκέφαλο ως πηγή της τρέλας. Έτσι, αντί να βυθίζουν ολόκληρο το σώμα στο νερό, κάποιοι άρχισαν να κατευθύνουν κρύο ντους στα κεφάλια των ασθενών για να δροσίσουν τον «ζεστό εγκέφαλό» τους.

Από τη στιγμή που τα υδραυλικά μέσα εκσυγχρονίστηκαν και έφεραν το νερό στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων, τα ψυχιατρικά νοσοκομεία εφήρμοσαν μια νέα μέθοδο υδροθεραπείας. Ο Βέλγος γιατρός Joseph Guislan, από τους πρωτοπόρους της ψυχιατρικής, σχεδίασε ένα ντους με τη δεξαμενή νερού τοποθετημένη στη στέγη του ασύλου. Ο ασθενής καθόταν δεμένος σε μια καρέκλα, χωρίς να μπορεί να δει τον συνοδό που θα ξεκινούσε το ντους. Το σοκ από τον αιφνιδιασμό σε συνδυασμό με τον καταιονισμό του κρύου νερού αποτελούσε  μέρος της θεραπείας.

Στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, που άρχισε τη λειτουργία του το 1904, μπορούμε να δούμε ακόμη και σήμερα τον ειδικά κατασκευασμένο πυργίσκο για την εφαρμογή καταιονισμού ύδατος από μεγάλο ύψος για την θεραπεία των ψυχικά ασθενών. Οι καταιονισμοί αυτοί ακολουθούσαν τον σχεδιασμό  του Joseph Guislan. Ο πυργίσκος, με ύψος σχεδόν τριωρόφου κτιρίου κατασκευάστηκε την εποχή που αυτή η θεραπευτική μέθοδος στηριζόταν στην τελευταία λέξη της τεχνολογίας (της τότε εποχής). Διέθετε μια δεξαμενή νερού στο ανώτερο μέρος του από την οποία και έπεφτε με κατευθυνόμενη δύναμη το νερό στα κεφάλια των ασθενών.

 Η υδροθεραπεία εγκαταλείφτηκε σταδιακά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα με την εμφάνιση άλλων θεραπειών, όπως η θεραπεία με ηλεκτροσόκ και, αργότερα με τα αντιψυχωσικά φάρμακα. Αλλά ήταν μια από τις πρώτες θεραπείες που επικεντρώθηκαν στην αλλαγή της φυσικής κατάστασης του σώματος για τη θεραπεία του νου. 

Αναφορά στις μεθόδους υδροθεραπείας για την θεραπεία και άλλων ασθενειών όπως η παράλυση, αποπληξία, ποδάγρα κ.ά. διαβάζουμε στο βιβλίο «Η καθημερινή ζωή στην Ελλάδα του Όθωνα» εκδ. ΕΣΤΙΑ, 2020. Η κ. Βάνα Μπουσέ στην λεπτομερή καταγραφή όλων των εκφάνσεων της καθημερινότητας της εποχής και στην ενότητα «Το λουτρό ως θεραπευτικό μέσον», αναφέρεται στις ψυχρολουσίες που εφαρμόζονταν σε ασθενείς με διάφορες παθήσεις. Μάλιστα, στον  ημερήσιο τύπο της εποχής υπήρχε και σχετική διαφήμιση για τα λουτρά της οδού Ηπίτου όπου διέθεταν ειδικό χώρο για τις ψυχρολουσίες!

Κείμενο: Μαριάννα Καραβασίλη

Φωτογραφίες : Δημήτρης Λουκόπουλος