Ο συναρπαστικός κόσμος των παραμυθιών και η προσπάθεια ερμηνείας τους από σύγχρονη οπτική γωνία.

Μια από τις χειρότερες πτυχές της ενηλικίωσης είναι πως οι περισσότεροι τείνουμε να γινόμαστε κυνικοί. Αρνούμαστε να επιτρέψουμε στην μαγεία να μας ξεγελάσει, υπεραναλύουμε το κάθε τι μέχρι να βρούμε κάποια λογική εξήγηση.

 Πριν κάποιες μέρες, έντρομη πως ίσως έχω γεράσει πριν της ώρας μου, έκανα μια απόπειρα να παρακολουθήσω τα αγαπημένα μου παιδικά ως παιδί και ομολογώ απογοητευμένη πως δεν μπόρεσα να τα ευχαριστηθώ και να τα δω με το ίδιο βλέμμα λατρείας που τα έβλεπα σαν μικρό κορίτσι.

 Όλος αυτός ο παραλογισμός ξεκίνησε όταν διάβασα σε ένα σάιτ τις αρχικές εκδοχές ορισμένων από τις ιστορίες των πριγκιπισσών της Ντίσνεϊ. Οι περισσότερες από αυτές τις ιστορίες είχαν γραφεί αρχικά χρόνια νωρίτερα από τους Αδερφούς Γκριμ, τον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν κ.α.

Το πρώτο που με ταρακούνησε και σχεδόν με τρόμαξε ήταν η πρώτη εκδοχή της Μικρής Γοργόνας, της Άριελ, που όλοι ξέρουμε και αγαπάμε, γραμμένη από τον Άντερσεν. Ενώ ο Γουόλτ Ντίσνεϊ μας πρόσφερε ένα χαρούμενο τέλος, στο οποίο η πριγκίπισσα τελικά κερδίζει πίσω τη φωνή της με τη δύναμη της αγάπης και κατακτά την καρδιά του πρίγκιπα Έρικ, ο Χανς μάλλον ήθελε να μας διδάξει πως στην ζωή τα πράγματα δεν ακολουθούν τον δρόμο που θα θέλαμε τις περισσότερες φορές. Στη δική του ιστορία η Άριελ πράγματι γίνεται άνθρωπος, αλλά βιώνοντας σπαρακτικό πόνο σε κάθε της βήμα, έχοντας την αίσθηση πως πατάει πάνω σε σπασμένα γυαλιά. Τα γυαλιά δεν είναι τα μόνα σπασμένα, ωστόσο, ακολουθεί η ραγισμένη καρδιά της όταν ο αγαπημένος της τελικά παντρεύεται κάποια άλλη. Η γοργόνα μας έχει την ευκαιρία να βρει ξανά τον εαυτό της, η μάγισσα Ούρσουλα θα της δώσει πίσω τη ζωή της μόνο αν σκοτώσει τον πρίγκιπα. Η Άριελ, όμως, τυφλωμένη από τον έρωτά της, θυσιάζεται για εκείνον και πέφτει στη θάλασσα, καταδικασμένη να γίνει για πάντα αφρός.

Λίγο βαρύ για παραμύθι, σωστά; Όμως, όσο περισσότερο το σκέφτεσαι, τόσο περισσότερα ‘ψεγάδια’ βρίσκεις, ακόμη και στην ωραιοποιημένη βερσιόν της ιστορίας. Η Άριελ, προκειμένου να κερδίσει την αγάπη ενός άντρα, δέχεται να χάσει για αυτόν την φωνή της, την φωνή της, συνεπώς την άποψή της, την έκφραση της σκέψης της. Τι μήνυμα, λοιπόν, περνάει αυτό σε μικρά κοριτσάκια; Για τον άντρα που αγαπάμε αξίζει, ώστε να σταθούμε κάποια στιγμή δίπλα του, να χάσουμε τη δυνατότητα να εκφράζουμε τις διαφωνίες μας και αυτά που πιστεύουμε;

 Μην με αναγκάσετε να αρχίσω να μιλάω για την Χιονάτη! Σε αυτή την περίπτωση το αρχικό παραμύθι δεν έχει ιδιαίτερη διαφορά από αυτό της Ντίσνεϊ, μόνο η τελική τιμωρία της μάγισσας είναι κάπως πιο... βάρβαρη. Βλέπετε, οι αδερφοί Γκριμ δεν αρκούνταν να την ρίξουν απλά στον γκρεμό μια βροχερή νύχτα. Εκείνη την έβαλαν να παρευρεθεί στον γάμο της Χιονάτης και του πρίγκιπα, όπου ο τελευταίος θα την αναγνωρίσει και θα την αναγκάσει να χορεύει, κυριολεκτικά μέχρι να πέσει κάτω, φορώντας καυτά, σιδερένια τακούνια! Άουτς. Σοβαρά, λέγανε τέτοια πράγματα σε μικρά παιδιά; Ωστόσο, αυτό ήταν μια απλή παρένθεση, δεν είναι αυτό που πάει λάθος με την Χιονάτη. Είναι το ίδιο που πάει λάθος και με την Ωραία Κοιμωμένη. Φυσικά για να ξυπνήσει η πριγκίπισσα ΠΡΈΠΕΙ να την φιλήσει αυτός ο ένας και μοναδικός πρίγκιπάς της, αλλιώς θα χαθεί για πάντα. Βέβαια. Δηλαδή, συγνώμη, αν η Χιονάτη ή η Αυγή δεν είχαν προλάβει ακόμη να γνωρίσουν τον έρωτα τους ή αν αποδεικνύονταν πως ο πρίγκιπας δεν τις αγαπούσε αληθινά, δεν θα ξυπνούσαν ποτέ; Δεν θα είχαν άλλο λόγο ύπαρξης; Επίσης, κάπου εδώ θέλω να προσθέσω πως και η πρώτη εκδοχή της Ωραίας Κοιμωμένης είναι πολύ, πολύ σκοτεινή αλλά καλύτερα να το ψάξετε μόνοι σας, προσπαθώ να το ξεχάσω. Δεν μπορώ να πιστέψω πως τα αφηγούνταν αυτά σε μικρά παιδιά!

 Το τελευταίο παραμύθι για το οποίο θα ήθελα να μιλήσω είναι και το προσωπικό αγαπημένο μου (μαζί με τον Πίτερ Παν) για το οποίο δεν έχω να σχολιάσω τίποτα, είναι απλά υπέροχο και πολύ κοντά στο μυθιστόρημα του Τζέιμς Μπάρι από το οποίο εμπνεύστηκε- και δεν είναι άλλο από τον Βασιλιά των Λιονταριών. Ακόμη αγαπάω αυτό το παραμύθι, δεν έχει κάποιο ρομάντζο που προσβάλει τη γυναικεία φύση, μάλιστα ο πρωταγωνιστικός γυναικείος ρόλος είναι μια γενναία λέαινα που βοηθάει τον βασιλιά μας να σώσει το βασίλειό του από τον κακό του θείο, που σκότωσε τον πατέρα του για να πάρει τον θρόνο. Σας θυμίζει κάτι έτσι όπως το ακούτε, χωρίς ονόματα; Πρόσφατα όταν το ξαναείδα υποψιάστηκα μια επικίνδυνη ομοιότητα με τον Άμλετ, μάλλον το πιο γνωστό έργο του Σαίξπηρ και προσωπικό αγαπημένο, οπότε αποφάσισα να το ψάξω. Αποδείχτηκα σωστότατη στην υποψία μου! Πράγματι, οι δημιουργοί του Βασιλιά των Λιονταριών, του αγαπητού σε όλους μας Σύμπα, έχουν δηλώσει πως εμπνεύστηκαν από το θεατρικό του πασίγνωστου ποιητή. Δεν είναι κάτι που ανέφερα ως θετικό ή αρνητικό. Απλώς, ενδεχομένως, μια χρήσιμη πληροφορία.

Όλα αυτά που αναφέρθηκαν σε αυτές τις παραγράφους είναι πληροφορίες που μάλλον θα έχετε ήδη ακούσει και δεν περιμένατε εμένα για να ενημερωθείτε. Δεν είμαι καν σίγουρη σε ποια κατηγορία να τοποθετήσω αυτό το άρθρο. Για όσους, παρόλα αυτά, διάβασαν αυτές τις γραμμές ανυποψίαστοι και ανυπεράσπιστοι, ζητώ συγνώμη αν σας κατέστρεψα για πάντα τις παιδικές σας αναμνήσεις. Ίσως, πράγματι, με τον καιρό γινόμαστε κυνικοί, ή τουλάχιστον εγώ έχω γίνει. Ίσως είναι καλύτερο καμιά φορά να μην σκεφτόμαστε τα πράγματα τόσο πολύ, ίσως είναι πιο εύκολο να παρακολουθήσουμε ένα παραμύθι και να δεχτούμε πως σε αυτή την περίπτωση ο πρίγκιπας απλώς έτυχε να σώσει την πριγκίπισσα και πως κανείς δεν το γενικεύει, ούτε κάποιος έχει την πεποίθηση πως οι γυναίκες προσμένουν έναν άντρα για να τις σώσει. Μπορεί η πριγκίπισσα να σωζόταν μόνη της αν δεν είχε εμφανιστεί κανείς, και απλά η ταινία να είχε αυτό το σενάριο. Και σίγουρα μερικές φορές τυχαίνει, όπως παραδείγματος χάριν η Μουλάν, μια γυναίκα, ήταν αυτή που έσωσε ένα ολόκληρο έθνος.

Δεν είναι κακό να θέλεις τον πρίγκιπα του παραμυθιού, απλά μέχρι το σημείο που δεν τον έχεις ανάγκη και ξέρεις πως ακόμη και αν δεν έρθει, μπορείς και μόνη σου.

 Κείμενο : Φραντσέσκα Νίγκρο