Ο Μάρκος Μπότσαρης υπήρξε από τους σημαντικότερους πρωταγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 που η φήμη του και ο ηρωικός του θάνατος ξεπέρασαν τα ελληνικά σύνορα. Ο θάνατός του έγινε πίνακας από ξένους ζωγράφους, λαϊκή ζωγραφική από τον Θεόφιλο, έγινε ποίημα από τον Διονύσιο Σολωμό, έγινε τραγούδι θρηνητικό στα χείλη των πολλών. Έγινε θρύλος αντάξιος ενός πραγματικού ήρωα!

Ο Μάρκος Μπότσαρης πέθανε στη διάρκεια της μάχης του Κεφαλόβρυσου το 1823. Τον θρήνο και την μεγαλοπρεπή κηδεία του που έγινε στο Μεσολόγγι έχει περιγράψει και ο γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ. Έχουν γραφτεί ποιήματα για τον Μπότσαρη και μεγάλοι συγγραφείς όπως ο Ιούλιος Βερν και Βίκτωρ Ουγκώ έχουν αναφερθεί τιμητικά σ'αυτόν τον ήρωα. Ο Διονύσιος Σολωμός του αφιέρωσε ένα ποίημα-ωδή, μια αποθέωση του νεκρού ήρωα. 

Εἰς Μάρκο Μπότσαρη

Ἡ Δόξα δεξιὰ συντροφεύει

τὸν ἄντρα, ποὺ τρέχει μὲ κόπουτῆς Φήμης τοὺς δύσβατους τόπους,

καὶ ὁ Φθόνος τοῦ στέκει ζερβά,

μὲ μάτια, μὲ χείλη πικρά.

Ἀλλ᾿ ὅποτε ἡ μοίρα τοῦ γράψει

τὸν δρόμον τοῦ κόσμου νὰ πάψει,

ἡ Δόξα καθίζει μονάχη

στὴν πλάκα τοῦ τάφου λαμπρή,

καὶ ὁ Φθόνος ἀλλοῦ περπατεῖ.

Στὴν πλάκα τοῦ Μάρκου καθίζει

ἡ Δόξα λαμπράδες γιομάτη.

Κλεισμένο γιὰ πάντα τὸ μάτι,

ὁποῦχε πολέμου φωτιά. -

Ἐλᾶτε ν᾿ ἀκοῦστε, παιδιά!

Σοφοὶ λεξιθῆρες μακρύα,

μὴ λάχῃ σᾶς βλάψω τ᾿ αὐτία.

Τρεχάτε στὰ μνήματα μέσα,

καὶ ψάλτε μὲ λόγια τρελλὰ -

ἐλᾶτε ν᾿ ἀκοῦστε, παιδιά!

Τὸ λείψανο, ποῦχε γλυτώσει

ὁ Πρίαμος μὲ θρήνους, μὲ δῶρα,

ἐγύριζε ὀπίσω τὴν ὥρα

ποὺ πέφτει στὴν ὄψι τῆς γῆς

τὸ φῶς τὸ γλυκὸ τῆς αὐγῆς.

Ἐβγῆκαν μαζὶ τῆς θλιμμένης

Τρωάδας ἀπ᾿ ὅλα τὰ μέρη

γυναῖκες, παιδάκια καὶ γέροι,

θρηνώντας, νὰ ἰδοῦν τὸ κορμὶ

ποὺ χάνει γι᾿ αὐτοὺς τὴν ψυχή.

Κλεισμένο δὲν ἔμεινε στόμα

ἀπάνου στοῦ Μάρκου τὸ σῶμα.

Ἀπέθαν᾿ ἀπέθαν᾿ ὁ Μάρκος.

Μία θλίψη, μία ἄκρα βοή,

καὶ θρῆνος καὶ κλάψα πολλή.

Παρόμοια ἠχὼ θὰ λαλήσει,

τοῦ κόσμου τὴν ὕστερη μέρα,

παντοῦ στὸν καινούργιον ἀέρα.

Παρόμοια στοὺς τάφους θὰ ἐμβεῖ

νὰ κάμει καθένας νὰ ἐβγεῖ.

Κλέφτικο τραγούδι για τον Θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη

Θρήνος μεγάλος έγινε μέσα στο Μεσολόγγι

το Mάρκο παν, παιδιά μ’, στην εκκλησιά.

 Tο Mάρκο παν στην εκκλησιά, το Mάρκο παν στον τάφο

’ξήντα παπάδες παν μπροστά.

Αέρας τα φυσάει τα πλατανόφυλλα

Θεός να τα φυλάει τα ελληνόπουλα.

Τραγουδά η Δόμνα Σαμίου

Κείμενο: Μαριάννα Καραβασίλη

Σ.Σ Στο εξώφυλλο ο πίνακας Θεόφιλου «Ο Θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη» (από https://www.tovima.gr/wp-content/uploads/2023/03/23/Botsaris_death-1.jpeg)